Tekstaro de Esperanto

Dudek-dua monda grupo pri komunikado laŭ la enspezoj — Time Warner kaj News Corporation (Murdoch) estas la unuaj du —, dua franca grupo (post Vivendi), TF1* havas elstaran lokon en la franca televida sfero: pli ol 30% de la merkato kaj precipe pli ol duono de la reklamaj enspezoj de la sektoro. Tiu potenco kaj ĝia kontrolo de aliaj kanaloj (ĉefe LCI*) ebligis al ĝi ŝirmi sin kontraŭ la malagrablaj rimarkigoj pro sia komercisma konduto far politikaj, artaj kaj komunikilaj responsuloj — ĉiuj ili deziras konigi siajn agadojn kaj gazetojn (pluraj parizaj gazetoj disponas elsendaĵon ĉe LCI), siajn spektaklojn aŭ librojn.

Kiam la televidkanalon deŝtatigis dekstra registaro antaŭ 20jaroj (neniam maldekstra registaro realŝtatigis ĝin), ĝiaj privataj responsuloj devontigis sin produkti “kulturan plibonon” kontraŭ tiu donita koncesio. Nelonge post la deŝtatigo, Francis Bouygues* tamen deklaris: “Ni estas privataj. Ni kompreneble estas komerca kanalo. Plurajn aferojn ni ne deziras fari, ekzemple: programojn kulturajn, politikajn, edukajn.”

Kelkajn jarojn poste, la celon de TF1 eĉ pli precize difinis ĝia nova prezidanto, s-ro Patrick Le Lay: “Niaj programoj celas igi [la cerbon] disponebla: tio estas distri ĝin, malstreĉi ĝin por prepari ĝin inter du mesaĝoj. Kion ni vendas al Coca-Cola, tio estas tempo da homcerba disponebleco.”

Publikigita en verkaĵo por altrangaj firmaestroj, la nun fame konata citaĵo neniel kompromitis la kanalon, kiu en 2005, laŭ la Supera Konsilio pri Aŭdvidaj Komunikiloj*, dediĉis 814horojn kaj 6minutojn da elsendo al reklamaj mesaĝoj. Tio estas 34tagnoktoj...

Tiu abrupta senartifikeco de s-ro Le Lay ĉiuokaze ne tuj havis sekvojn. Ĝis freŝa dato, ŝajnis malkonvene riproĉi la familion Bouygues (la 12a plej riĉa familio el Francio en 2005, kun 2,7miliardoj da eŭroj, kaj la 258a plej riĉa el la mondo), kaj eĉ pli malkonvene priminaci ĝiajn diversajn posedaĵojn. La “nova feŭdismo”, kiun pri Italio elvokis s-ro Antonio Di Pietro (la homo, kiu kondukis la operacion “Puraj Manoj” en sia lando), ŝajne transpasis la landlimon; ĝin karakterizas la ekzisto de “grupoj, kiuj tenas grandajn potencojn en ekonomio kaj amaskomunikiloj, kaj kiuj utiligas ilin por loki siajn favoratojn en la kapon de la ŝtato”.

Aŭ almenaŭ por provi loki siajn favoratojn — la sukceso ne certas, kion mezuris en 1995 s-roj Édouard Balladur kaj Nicolas Sarkozy, tiam subtenataj de TF1* — kaj, pli certe, por kreskigi siajn interesojn. Ekzemple, lastatempe Bouygues akiris 25% de la kapitalo de Alstom, firmao restarigita de la ŝtato, kiam s-ro Sarkozy estis la ministro pri ekonomio kaj financo, kaj poste vendita al la grupo Bouygues. Ĝi konkuras kun SNCF*, okulumas al Areva* kaj la atomelektrejoj. Ofte la informo de la ĵurnaloj de TF1 pri la agadoj de la grupo-proprietulo de la kanalo similas plie reklamon, ol enketon. Bedaŭrinde la temon oni ne emas pritrakti alikanale. Cetere tio estas kvazaŭ regulo: la ĉefa franca kanalo estas plie modelo ol pafcelo por multaj redakcioj, inkluzive tiujn de la ŝtata televido. Imitiĝis ĝia sekurisma varbado kaj ĝia malestimo pri la internaciaj novaĵoj*.

Kia estonteco por TF1? La demandon oni preskaŭ neniam starigis antaŭe, ĉar oni tiom rigardis tiun estontecon kiel la pliintensiĝon de la estanteco; sed ĝi aperis en la nuna balotkampanjo pri la prezidanteco. De la centra partio UDF de s-ro François Bayrou — kiu proponas malpermesi “la rektan aŭ nerektan posedon de super 3% de la kapitalo aŭ voĉdonrajtoj de gazeto, de radistacio aŭ de televid-kanalo aŭ -servo far unu jura aŭ natura persono, kies okupiĝo dependas de publikaj mendoj laŭ proporcio supera al 20% de la enspezaro de la pasinta kontjaro” — ĝis la ekstrema maldekstro, inkluzive de ATTAC, la Komunista Partio, la Socialista Partio kaj la Verduloj, ĉiu devontigis sin ŝanceli tiun nunan staton*.

La proponoj, kiujn oni faris por atingi tion, estas tiel gravaj, ke oni povas bedaŭri, ke ili preskaŭ neniam aperas en la perkomunikila kampanjo de siaj kandidatoj-proponantoj. Jen troa singardo, kiu iel atestas la potencon de la grupo TF1.

Serge HALIMI.