Tekstaro de Esperanto

Protagonistoj. Unuflanke, la ĉefaj evoluitaj landoj de la Organizaĵo pri Ekonomia Kunlaborado kaj Evoluiĝo (OEKE), kun unuarange Japanujo kaj Usono, kiuj havas tre malfortan ekonomian kreskon (malpli ol 2,5% jare). Aliflanke, la tiel nomataj sojlolandoj, kiuj havas ekonomian kreskon ĉirkaŭ 5 ĝis 10% jare, inter kiuj unuarangas Ĉinujo, kiu altiris al si la koleron de ĉiuj siaj komercaj partneroj. Oni distingas du subgrupojn: la tre severe ŝuldiĝintaj landoj el la eŭroareo (Portugalujo, Irlando, Italujo, Grekujo, Hispanujo), kaj la ĉefaj sojlolandoj (Brazilo, Rusujo, Barato, Ĉinujo).

Lud-regulo. Plej granda parto de la OEKE-landoj disponas pri valut-kurzoj tiel nomataj “fluktuantaj”, tio estas submetitaj je la merkatfortoj sen interagoj de la centraj bankoj. En la sojlolandoj, tiuj kurzoj estas amplekse manipulataj. Ĉinujo difinis la proprajn regulojn: strikta kontrolo de sia valut-merkato kun fiksa kurzo, ligita al la dolaro, kiu sekve malaltiĝas kun tiu ĉi.

Armilaroj. La rezervoj en oro kaj valutoj ebligas al la centraj bankoj interveni sur la valut-merkato por malrapidigi altiĝon aŭ malaltiĝon de sia valuto (respektive aĉetante aŭ vendante dolarojn*.) Tiu armilo estas efika kiam la lando plutenas almenaŭ partan kontrolon super la valut-interŝanĝoj — tiel estas ja en la sojlolandoj Barato kaj Brazilo.

En la landoj kun nekontrolata valutmerkato (la ĉefaj membroŝtatoj de OEKE) la interago de la centra banko al la valutmerkato estas ofte senefika, ĉar la surtabligitaj rezervoj estas tuj dronigitaj en la granda kirliĝo de la valutmerkato.

Restas fine la “kvanta fleksebligado” (quantitative easing), uzita en Britujo fare de la laborpartiuloj en 2009 kaj hodiaŭ en Usono. Tio signifas tutsimple krei monon. Aĉetante el la usonaj bankoj ŝtatajn obligaciojn la usona Federacia Banko provizas al ili freŝan monon, por ke tiuj kapablu siavice alprunti al entreprenoj*. La adeptoj de tiu lasta solvo — kvazaŭ neevitebla kiam la gvidaj interez-kvotoj proksimas nulon — opinias, ke ĝi stimulas la ekonomian aktivadon, instigante bankojn relanĉi siajn alprunto-politikojn. La “kvanta fleksebligado” havas duan avantaĝon, nerektan sed tamen konsiderindan en tiu kunteksto de valut-milito: kreante inflacion, la procezo induktas malaltiĝon de la valuto. Alia nerekta konsekvenco estas: la emisiita mono investiĝas ne nur en la produkt-aparato. Granda parto iras al la sojlolandoj (Brazilo aŭ Sudafriko ekzemple) por profiti el iliaj altaj interezkvotoj kaj el altiĝo de ilia valuto (tio nomiĝas “spekulado pri diferencoj inter diversaj valut-rendimentoj” (carry-trade) . Tiel, investanto, kiu depruntas en Usono je kvoto proksima de nulo, povas investi sian monon en brazilaj fiskaj promeskambioj. Li profitos unu el la plej altaj interezkvotoj en la mondo (preskaŭ 6% en aŭgusto 2010), al kiu aldoniĝos la altiĝon de la brazila valuto (realo) kompare kun la dolaro (+ 34% en 2009).

Laurent L. JACQUE