Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
Funebranta naskokvoto, alta mortokvoto, timo pri migrantoj ... Rusujo frontas demografian malkreskon, kiun konfirmas la popolnombrado de 2010. Tiu ĉi fenomeno ebligas mezuri la traŭmaton (vundon) ligitan al la disfalo de Sovetunio.
Ne necesas serĉi en nealireblaj regionoj, kies klimato ekstremas, ilustradon de la rusa demografia krizo. Je nur kelkaj horoj de Moskvo, la Tver-regiono (Kalinin inter 1931 kaj 1990) registris dum la lasta jardeko pli ol du mortojn por ĉiu nasko. Laŭ la unuaj rezultoj de la popolnombrado de aŭtuno 2010, tiu ĉi regiono havas nur 1,32 milionon da loĝantoj. En 20 jaroj ĝi perdis 18% de sia loĝantaro, tio estas pli ol 300.000 loĝantojn.
En la regiona trajno (Elektrichka) venanta de Moskvo, maljunaj virinoj unu post la aliaj kaŝe vendas kelkajn kuirilojn por kompletigi sian etetan pension. Sur la glaciiĝintaj kurbiĝoj de Volgo fiŝistoj fosas truojn en glacio. Ne pro folkloro ili tiel alfrontas malvarmon ... La kolor-harmonio de la vilaĝaj dometoj kontrastas kun la severeco de la betonaj apartamentaroj ĉirkaŭantaj la ĉefurbon. Sed plejmultaj el tiuj lignaj dometoj delonge estas malplenaj: “Duono de la 9.500 vilaĝoj de la regiono havas malpli ol dek konstantajn loĝantojn”, precizigas Ana Tchoukina, geografiistino en la fakultato de Tver*.
De la disfalo de Sovetunio en 1991, Rusujo perdis preskaŭ ses milionojn da loĝantoj. La reveno de rusoj antaŭe instalitaj en la “Frat-Respublikoj” kaj pozitiva migrad-saldo povis nur mildigi la efikojn de tre negativa natura demografia saldo. Sur teritorio vasta kiel du Kanadoj aŭ Ĉinujoj (aŭ 30 Francujoj), Rusujo plu enhavas nur 142,9 milionojn da loĝantoj*. “Ĝia plej granda malriĉo estas la malforteco de ĝia loĝantaro en grandega teritorio.”, konfirmas s-ro Anatoly Vichnevski, direktoro de la Geografi-Instituto de la Ŝtata Universitato de Moskvo.
La plej pesimismaj prognozoj de la Unuiĝintaj Nacioj elvokas loĝantaron reduktitan ĝis 120 milionoj da loĝantoj en 2050 (128,7 milionoj por meza hipotezo), sekvote de pli rapida malkresko; la lasta meza scenaro de la statistik-servo de la federacia ŝtato (Rosstat) prognozas 140 milionojn je tiu dato.
En sia jara parolado ĉe la Dumao, la 10-an de majo 2006, la eksa prezidanto Vladimir Putin metis demografion je la rango de “la plej grava problemo” de la lando kaj fiksis tri prioritatojn: “Unue ni devas redukti nian mortokvoton. Due ni bezonas taŭgan kaj efikan migropolitikon. Fine ni devas kreskigi la naskokvoton”. Antaŭ la relativa senzorgemo de la loĝantaro, la amasinformiloj kaj la decidantoj insistas pri la naskokvoto — interkonsenta tereno — kaj ne rimarkas la kontraŭdirojn de la nova Rusujo, tre malegaleca.
Eĉ vintre, sur la neĝkovritaj trotuaroj de Tver, aŭ sur la bordoj de Volgo, oni vidas multajn infanĉaretojn sur radoj ... aŭ glitiloj. En sia oficejo de la departemento pri publika sano, la respondeculino de infanprotektado, s-ino Lydia Samochkina, estas optimista: “Ni pli kaj pli ofte vidas familiojn kun 2 aŭ 3 infanoj. La naskokvoto ĉesis malaltiĝi de 4 aŭ 5 jaroj. Hodiaŭ ekonomio pli bone fartas. La ŝtato kaj la regiona registaro helpas ilin.”
La nova naskoinstiga politiko de la registaro ja elvokas la fervoradon por la “socialista familio” dum la sovetunia epoko. La “patrina kapitalo” ebligas rezervi la plej grandan parton de la helpoj por la plurinfanaj familioj. Ŝajne tio donis fruktojn, ĉar la naskonombro kreskas de 2007. La naskokvoto, kiu falis ĝis 8,6 ‰ (infanoj por mil loĝantoj) en 1999, realtiĝis ĝis 12,6 ‰ en 2010. Dum la sama periodo la sinteza fekundec-indikilo pasis de 1,16 infano por ĉiu virino al 1,53.
Tamen, demografiistoj skeptikas. Plej ofte, la financaj instigoj nur plifruigas la koncipo-projektojn. Tiel, la nasko-instiga politiko de s-ro Miĥail Gorbaĉov, fine de la 1980-aj jaroj, kaŭzis unue kreskon de la fekundeco, sekvatan de pli akcentita malkresko. En longa daŭro, la naskoritmo evoluas en Rusujo same kiel en granda parto de la industriaj landoj. Sekve de la kultura revolucio de la fekundec-mastreco, la sinteza indikilo pri fekundeco falis sub la sojlo de anstataŭo de la generacioj jam meze de la 1960-aj jaroj. Nura diferenco kun Okcidento estas la malgranda disvastigo de la kontraŭ-koncipaj metodoj: la rusaj regantoj lasis kreski malfidon rilate la kontraŭ-koncipaj piloloj, kaj la rusinoj amase uzis abortigon. Permesita ekde 1920, malpermesita de Jozefo Stalino en 1936, abortigo denove fariĝis laŭleĝa en 1955; sed la statistikoj restis sekretaj ĝis 1986. Oni tamen taksas, ke la Federacio de Rusujo registris ĝis 5,4 milionojn da artefaritaj abortigoj (AA) en 1965. Oni kalkulis pli ol kvar AA por ĉiu virino ĝis la mezo de la 1970-aj jaroj. Nur post la fino de Sovetunio okazis pli larĝa disvastigo de kontraŭ-koncipaj rimedoj. De 2007 la nombro de abortigoj estas sub tiu de la naskoj kaj ĝi daŭre malkreskas (1,29 miliono en 2009).
La malalta naskokvoto de Rusujo ja ne mirigas en Eŭropo, sed la mortokvoto, tre alta — aparte por viroj-, estas vera kazo. Kun meza vivdaŭro de 62,7 jaroj en 2009 (74,6 por virinoj), la rusaj viroj estas la plej malfavorataj de la kontinento, kaj restas tre sube de la tutmonda meza vivdaŭro (66,9 jaroj en 2008). Dum la okcidentanoj gajnis dekon da jaroj da vivdaŭro de la mezo de la 1960-aj jaroj, la rusoj ankoraŭ ne reatingis sian nivelon ... de 1964!
En Tver, ĉiuj preferas substreki la foriron de la junuloj al la ĉefurbo, je malpli ol 200 kilometroj, por klarigi la malpliiĝon de loĝantaro. Veras, ke la plej entreprenemaj junuloj iras al Moskvo aŭ Peterburgo por trovi pli bonan salajron kaj pli interesan postenon. Sed tiuj foriroj estas larĝe kompensitaj de alveno de migrantoj el aliaj regionoj kaj el centra Azio. La ĉefa kialo de la malkresko en la regiono ja estas la vira mortokvoto, kun meza vivdaŭro de viroj (58,3 jaroj en 2008) malpli longa ol tiu en Benino kaj Haitio*.
En la 1950-aj jaroj, Rusujo tre rapide progresis koncerne lukton kontraŭ infektaj malsanoj. Danke al organizita san-traktado, vakcinado kaj antibiotikoj, la kommunistaj landoj preskaŭ nuligis sian malfruon kompare kun la okcidentanoj, kiam alvenis Leonid Breĵnev, en 1964. Sed, de post tiam la diferenco pli kaj pli grandiĝis, ĝis fariĝi pli larĝa ol en la komenco de la 20-a jarcento... La sanigsistemo ne estis prioritato de la soveta reĝimo, en periodo de ekonomia stagnado. Ĝi montriĝis tre malmulte efika kontraŭ la modernaj malsanoj, kiaj kanceroj kaj korvaskulaj malsanoj. La planado kondukis disvolvi la kvanton pli ol la kvaliton de flegado, kaj la rimedoj donitaj por modernigo de la instalaĵoj aŭ por valorigo de la medicinaj profesioj restis nesufiĉaj. La sovetaj regantoj ankaŭ montriĝis nekapablaj respondecigi la individuojn pri ilia vivhigieno.
Post la disfalo de Sovetunio, inter 1991 kaj 1994, la rusoj perdis preskaŭ sep jarojn da meza vivdaŭro. La altiĝo de la mortokvoto okazis en ĉiuj ekskomunistaj landoj, sed ĝi estis des pli abrupta kaj daŭra, ju pli oni iris orienten. Tiun evoluon oni ne povas klarigi sen reveni al la ĥaosa epoko de Jelcin (1991-1999). “La loĝantaro ricevis ŝokon, kiu estas komparebla nur kun tio, kion suferis la sovetunia loĝantaro inter 1928 kaj 1934”, opinias Jacques Sapir*, kiu referencas al la granda malsatego en Ukrainujo. En 1998 la malneta enlanda produkto (MEP) estis nur 60% de tiu de 1991; la nivelo de investoj atingis nur malpli ol 30%. La kapitalisma Rusujo nur fine de la 2000-aj jaroj rehavis enspezaron egalan al tiu de la fino de la sovetia reĝimo*.
Estis periodo de rabado de publikaj posedaĵoj kaj ŝtelado de la naturaj riĉofontoj profite al areto de privilegiuloj, plej ofte devenantaj de la malnova reganta klaso (nomenklatura). La elektoj de ĝiaj unuaj gvidantoj, konsilataj de la okcidentanoj — inter kiuj la usonano Geoffrey Sach kaj la francoj Daniel Cohen kaj Christian de Boissieu (prezidanto de la Konsilio de Ekonomia Analizo) — igis Rusujon la lando, kie malegalecoj plej grandas en Eŭropo kaj estas inter la plej grandaj en la tuta mondo.
Tiu ĉi disfalo estis akompanata de granda multiĝo de perfortaj mortoj. Nuntempe la sinmortigo-kvoto de viroj estas ĉe la dua rango tutmonda, kaj la mortokvoto pro aŭtoakcidentoj (33.000 mortintoj jare) estas la plej alta en Eŭropo, same kiel la kvoto de krimaj mortigoj*. Misorientitaj, fariĝintaj timemaj, la rusoj ankaŭ perdis sian “socian kapitalon”, siajn kontakto-retojn. Rusujo estas la lando, kie troviĝas malplej da aktivaj asocio-membroj. Tio veras eĉ pri sporto, klarigas Anna Piounova, ĵurnalistino por retejo pri montaro: “Escepte en la privilegiita klaso, la rusoj ne plu zorgas pri sia fizika korpa kondiĉo. Rusujo restas en bona loko en la internaciaj konkursoj pro sia elitisma politiko kun frua selektado, sed ne plu ekzistas amasa sporto.”
Vodko restas la unua problemo de publika sano. Post la limigoj truditaj sub regado de s-ro Gorbaĉov, la konsumado rekreskis en la 1990-aj jaroj. Laŭ la Monda Organizaĵo pri Sano (MOS), preskaŭ unu viro el kvin mortas pro kialo ligita al alkoholo (unu el dekses tutmonde). Rusujo estas la eŭropa lando, kie oni konsumas plej da fortaj alkoholoj, kaj en kvantoj, kiuj estas tre ofte trans ebrieco.
Por senti la klas-ŝokon en la nova Rusujo, sufiĉas eniri Moskvon per la Sapsan, la nova rapidega trajno. Dum la plebo kunpremiĝas en la kadukaj vagonoj de la Elektrichka, la “novaj rusoj” klavumas komforte siajn elektronikajn tabuletojn, veturante je 250 km/hore. Por ŝpari 30 minutojn veturante, necesas pagi sesoble pli! Dum tiu nova nomenklatura feriis sur la Lazura Marbordo aŭ ĉe la Nigra Maro, la epizodo de varmego en somero 2010 en la Moskvo-distrikto kaj en la sudo montris la senefikecon de la sanig-sistemo, kun pliaj 55.000 mortoj kompare kun la antaŭa somero.
Rilate edukadon kaj sanon la “novaj rusoj” uzas privatajn, bonkvalitajn kaj multkostajn servojn, dum la plimulto devas kontentiĝi pri la publika servo, tre degradita. En la klasifiko de la Unuiĝintaj Nacioj (UN) laŭ ties san-indikilo, la Rusa Federacio atingas nur la 122-an vicon, kun indikilo malpli alta ol en 1970.
Anstataŭante la ŝtatan centralizitan sistemon per deviga malsan-asekuro, financata per salajraj kotizoj, la prisana reformo de 1993 volis solvi la kronikan mankon de financado kaj la malŝparojn. La enkonduko de nemastrata malcentralizigo kaj la konkurenco inter la privataj asekurkompanioj montriĝis ne efikaj kaj tre kostaj. Por respondi al la prisanaj defioj de la moderna mondo, la industriaj landoj kreskigis siajn publikajn kaj privatajn elspezojn: pli ol 10% de la MEP en plimulto de la evoluintaj landoj, (11% en Francujo, 16% en Usono). Jam malaltaj en Rusujo antaŭ 1991, ili falis ĝis 2,7% de la MEP en 2000, antaŭ ol realtiĝi ĝis 4,5% en 2010*.
La ekonomia restariĝo de la lastaj jaroj kaj la reveno de la ŝtato tamen ebligis progresojn. Danke al specifaj programoj celantaj organizi pli bonan kovradon de la teritorio rilate la kor-kuracon kaj la urĝservon de aŭto-akcidentitoj, la korvaskulaj malsanoj kaj la mortoj sur la vojoj komencas malpliiĝi. La beba mortokvoto estis duonigita ene de dek kvin jaroj kaj proksimas la nivelon de la okcidentaj landoj (7,5 por mil en 2010). En Tver, la prinaska medicina centro estas jam bone ekipita, kaj konstruatas korvaskula centro — kvin estas planataj en la regiono.
La prisana politiko komencas nun evoluon delonge atenditan. De la 1-a de januaro 2011, oni lanĉis gravan ĝisdatigon, la sanasekur-kotizoj pasis de 3,1% de la salajro al 5,1%: “Tiu ĉi iniciato devus alporti 460 miliardojn da kromaj rubloj (11,5 miliardoj da eŭroj) al la nacia fonduso por malsan-asekuro. Tiu mono estos unue dediĉita al riparado, plibonigo kaj informadikigo de la san-centroj, kaj poste al plialtigo de la flego-normoj”, klarigas s-ino Sophia Malyavina, unua konsilantino de la federacia ministro pri sano. Gravan ŝanĝon alportos la kreado de 500 centroj de urĝaj diagnozoj. Rusoj baldaŭ povos vere elekti sian kuraciston, sen esti devigataj pagi sumegojn.
Vastega laborejo restas nefinita koncerne preventadon. La labora san-servo estis plivalorigita; sanpasporto ebligas al adoleskantoj regule profiti kompletan sanbilancon; “san-lernejoj” disdonas konsilojn al la maljunuloj. Jen signo, ke la alirmaniero ŝanĝiĝis: Moskvo gastigis fine de aprilo 2011 la unuan tutmondan ministro-konferencon pri la “sanigaj vivkutimoj kaj lukto kontraŭ netransdoneblaj malsanoj”. Malgraŭ multobligo de la programoj, malfacilas imagi kiel la sanstato povus pliboniĝi sen evoluo de la sociaj kondiĉoj; sed reduktado de malegalecoj per subteno al la plej malriĉaj (soluloj, emeritoj, kamparanoj) kaj pli redisdona impost-politiko ne ŝajnas esti sur la tagordo.
Escepte de kelkaj naftoriĉaj regionoj de okcidenta Siberio kaj de Moskvo, kiu ne kaŝas sian ambicion de “monda metropolo” kaj gajnis pli ol 1,5 milionon da loĝantoj ene de 20 jaroj (11,5 milionoj laŭ la lasta popolnombrado), la distrikto, kies loĝantaro plej kreskis, estas tiu de la Sudo. La montaraj popoloj de Nord-Kaŭkaza regiono, kiuj tiom timigas rusojn de post la militoj de Ĉeĉenujo, estas tiuj, kiuj plej naskas infanojn.
La ĉiama defio de la disvolvado de la rusa teritorio stumblas ĉe la neceso ne resti ĉe ekonomio de petrola rento.La iom-post-ioma forlaso de industriaj ambicioj favore al nura ekspluatado de la subgrundo pliigas la malegalecojn inter natur-riĉaj regionoj kaj la aliaj. Situanta norde de la polusa cirklo, la regiono de Murmansko, ekzemple, perdis kvaronon de sia loĝantaro en 20 jaroj. Tiu de Magalan, porĉiame markita de la “gulagoj” de la Kolyma-regiono, havas nun trionon de sia loĝantaro de la soveta epoko. En teritorio pli vasta ol la Eŭropa Unio, la rusa Malproksima Oriento plu havas nur 6,4 milionojn da loĝantoj (-20%) kaj spertas plivigliĝon de sia “ĉiama lukto kontraŭ malpleno”*. La popoldenseco tie estas malpli ol centono de tiu de Ĉinujo.
La sorto de la monograd, urboj kun ununura industrio, ankaŭ restas necerta. Respondi al la poluado kaj malmoderniĝo de la kupro-fandejoj de Karabaŝ, de la fornegoj de Magnitogorsk kaj dekoj da similaj urboj, postulus egajn investojn tiajn, ke oni regule elvokas “amasan delokon de senlaboruloj”* al pli diversigitaj urboj aŭ al regionaj metropoloj.
La demando pri migrado estas markita de la ambigueco de la regantoj, kiuj strebas respondi al la demografia defio samtempe flatante la publikan opinion retiriĝintan laŭ etnonaciisma pozicio, en kunteksto de kreskanta fremd-malamo. Tiel la ĉefministro Putin fervore laŭdas la revenon de “samnacianoj” kaj elektitan enmigrantaron “edukitan kaj leĝ-respektantan”. Tamen delonge malplenas la rezervujoj de “ruĝpieduloj”: la rusoj instalitaj en la najbaraj eksaj sovetiaj respublikoj, kiuj deziris “repatrujiĝi” jam tion faris en la 1990-aj jaroj. Nun la volontuloj venas precipe de la malriĉaj regionoj de Centra Azio (Uzbekujo, Kazakujo, Taĝikujo) kaj de Kaŭkazo. Ili plej ofte laboras en konstruejoj kaj voj-prizorgado, en malfacilaj kondiĉoj.
“Rusujo ĉiam estis multkultura, diras Alexander Verkhovsky, de la Sova Centro, kiu pristudas la fremd-malamajn devojiĝojn. En Sovetunio oni kunhavis civitanecon, sed ankaŭ lingvon kaj edukadon. Hodiaŭaj migrantoj, eĉ se ili venas de rusaj respublikoj, estas pli kaj pli malproksimaj de la rusa socio. Pro timo, ĉiuj, kiuj ne aspektas rusoj, estas rigardataj kiel ekster-teranoj.” Hipokriteco estas plej granda rilate neleĝan enmigradon. Ĝi estas unuanime mallaŭdata, sed nenio estas farita por detrui la ekspluatajn organizaĵojn, nek por starigi indan integrigan programon.
La rusa socio ne ŝajnas preta lanĉi ampleksan migro-politikon. Inerteco de la demografiaj fenomenoj estas tamen tia, ke ĝi ne povas esperi renversi la evoluon, nek mildigi ĝin; ĝi ankaŭ devos konsideri adaptiĝajn paŝojn al tiu deinterna loĝantaro-malkresko, grandparte neinversebla.
Philippe DESCAMPS