Tekstaro de Esperanto

ĈINIO, SKOLDATA DE Usono, kiu forstrekis ĝian noton de plej bona lernanto de la klaso (kapitalista), tiu Ĉinio estas petata plenigi la kasojn kaj impulsi la mondan kreskon. Eĉ en siaj plej freneze naciismaj revoj la ĉinaj gvidantoj ne povis imagi pli impresan ŝanĝon de la historio.

Ili jam ne hezitas doni instruojn al tiu Usono “kiu devas okupiĝi pri sia avido je ŝuldoj” (Xinhua, la 7-an de aŭgusto 2011). Kaj ili precizigas, ke Pekino “havas ĉian rajton postuli de Usono ke ĝi ataku sian strukturproblemon”. Kiu pagas, tiu decidas, kaj Ĉinio montriĝas tre larĝanima: ĝi akumulis jam 1.170 miliardojn da dolaroj, do la ekvivalenton de la riĉaĵo produktata de Rusio, en kuponoj de la usona ŝtattrezoro. Jen financa armilo, kiun ĝi uzas politike per tio ke ĝi resendas la okcidentanojn por ke ili okupiĝu pri siaj stultaĵoj.

Estus eraro kredi, ke ĝi estas ĉe tio izolita. En tiu regiono, la memoroj pri la krizo de 1997 kaj pri la disponoj tiam truditaj de la Internacia Mon-Fonduso (IMF) restas viglaj. La singapura eksambasadoro Kishore Mahbubani rimarkigas ne sen ironio: “ĉiujn konsilojn, kiujn la aziaj landoj ricevis [en 1997 – 1998] la Okcidento mem ignoris.”* Malgraŭ la streĉiĝoj pri teritorioj en la Ĉina Maro, la landoj de la Asocio de la Nacioj de Sudorienta Azio (ANSA, france Anase), la 9-an de aŭgusto, emfazis do la kompletigan karakteron de la aziaj ekonomioj. Ilia najbaro estas embarasa, eĉ aroga; sed, en kazo de grava krizo li posedas sonantajn monerojn.

Ĉinio, kiu ŝatas paroli pri avido, devus tamen balai antaŭ sia pordo, ĉar ankaŭ ĝi avidas pri la ŝuldo: pri tiu de Usono, kiu ebligas al ĝi sen tro da riskoj plasi siajn financajn kromaĵojn kaj daŭre eksporti surbaze de kredito. Ĝi posedas nur 8,1 elcentojn [de la usona trezoro], sed ĝi estas per tio tamen la unua eksterlanda alpruntisto, antaŭ Japanio (6,4 elcentoj), kio donas al ĝi certe rajtojn, sed ankaŭ kelkajn limigojn. Se ĝi ĉesus aĉeti kuponojn de la usona ŝtattrezoro kaj se sekve la dolaro falus, tiam ĝiaj eksterordinaraj rezervoj (en dolaroj) ŝrumpegus.

Ĉar Ĉinio ne volas — nek povas — uzi tian financan atombombon, ĝi provas malaltigi tiun dependecon per tio, ke ĝi internaciigas sian monon por redukti la privilegiojn de la dolaro. Ĝi akcelas la eblecojn aĉeti kuponojn de la ĉina ŝtattrezoro en juanoj, ĉe la borso de Honkongo. Tio estas tamen ne la plej bona metodo por savi la sistemon kontraŭ la kolapso.

Kaj ĉar ĝi estas cetere konvinkita, ke ĝiaj eksterlandaj vendeblecoj reduktiĝos, Pekino provas ankaŭ reorienti sian ekonomion al la interna merkato. La ŝanĝo jam komencis: la salajroj kreskas, la minimuma pensio estas ĝeneraligita, ktp; tro malrapide kaj tro malegalece, do la vetkuro ankoraŭ ne estas gajnita.

Por la okcidentaj landoj, la kredo, ke altigo de la valoro de la juano kaj eventuala altigo de la ĉinaj importoj sufiĉas por relanĉi la maŝinon, estas pure spirita vidpunkto. Tio vidas eĉ pli por malindustriiĝanta lando kiel Francio: unu el la precipaj kaŭzoj de la ekstera deficito venas “de la franca aŭtomobilproduktado farata eksterlande” kaj reimportata en Francion.*

Martine BULARD.