Tekstaro de Esperanto

APRILO 2010. La “triopo”, konsistanta el la Eŭropa Komisiono, la Eŭropa Centra Banko kaj la Internacia Mon-Fonduso (IMF) intervenas en la procezon de kolektiva intertraktado en Grekio. Ĝi postulas malaltigon de la salajroj je proksimume 25 elcentoj en la publika sektoro kaj la redukton de la minimuma salajro. En junio, la sama triopo lanĉas specialan proceduron ordonanta al la rumana registaro “decidi reviziitan laborleĝon kaj leĝon pri la kolektiva intertraktado por redukti la dungokostojn kaj por plibonigi la flekseblecon de la salajroj”.* Jaron poste, fine, la Eŭropa Komisiono alvokas Belgion reformi sian sistemon de indeksado de la salajroj, kun la argumento ke “la unuecaj kostoj de la laboristoj tie kreskis pli rapide ol en la tri najbaraj landoj (Francio, Germanio, Nederlando)*

Grekio, Rumanio, Belgio ... De kelkaj monatoj, Bruselo metas la evoluon de la salajroj en la centron de sia strategio por solvi la krizon kiu skuas Eŭropon. Eĉ pli, ĝi ordonas al la naciaj institucioj atingi malaltigojn. La traktato de Mastriĥto, ekvalida la 1-an de novembro 1993, tamen disponas, ke “la Komunumo nek apogas nek subtenas la agadojn de la membroŝtatoj pri laborpago” (art. 2.6, klaŭzo kiu estis enprenita en la lisbonan traktaton.

Kvankam la temo de salajroj estis unue ekskludita el la prerogativoj de la komunumo, la devigoj trudataj de la Unio — de la kontrolado de la publikaj deficitoj ĝis tiu de la ŝuldo — celis parte garantii “salajran moderecon”. Sed tiu gvidado okazis distance, sen rekta interveno. Tio nun ŝanĝiĝis. Kaj, laŭ la prezidanto de la Eŭropa Komisiono, la lastatempa evoluo de la agado de Bruselo havas nenion anekdotan. “Kio aktuale okazas, asertas s-ro José Manuel Barroso, estas silenta revolucio, etpaŝa, al pli forta ekonomia gvidado. La membroŝtatoj akceptis — kaj mi esperas ke ili tion bone komprenis — doni al la eŭropaj institucioj gravajn povojn de kontrolado.”*

La registaroj decidis kunordiĝi por fari, eŭropskale, komunan politikon de salajra malkresko. La traktato “eŭro plus”, decidita en marto 2011, akcelas la malmuntadon de la modeloj de kolektiva intertraktado [pri salajroj]. Trans la limigo de la ŝuldoj kaj de la publikaj deficitoj — kiun ĝi deziras enskribota en la leĝaro de ĉiu lando —, la Eŭropa Unio volas nun enmiksiĝi en la naciajn intertraktadojn por trudi sian koncepton de salajra disciplino. La “pakaĵo pri eŭropa ekonomia regado” (“ses-pakaĵo”), voĉdonita de la eŭropa parlamento en oktobro 2011, aldonas eĉ al la traktato — simpla politika engaĝiĝo inter ŝtatoj — jurajn devojn.

Tiu rimedo, kiu entenas ses eŭropajn leĝojn, estis decidita en urĝo kaj en tuta diskreteco. Gvidata de la ĝenerala direktejo pri ekonomiaj kaj financaj aferoj (ĜD Ekfin), la ministroj pri ekonomio kaj la ECB, ĝi planas, ke “kontroltabulo” alarmos en kazo de “makroekonomia malekvilibro” aŭ de “diferenco de konkurenckapablo” juĝata en Bruselo tro grava. Se lando ne konformiĝas al la rekomendoj, ĝi povas ricevi financajn sankciojn. Koncerne salajrojn, la indikilo, kiun oni elektis kiel ekvilibra punkto de tiu arĥitekturo, tute ne estas sendanĝera: oni preferis la unuecan koston de laborforto (Uklaf) ol la parton de la riĉaĵoj atribuendaj al la salajroj.* Dum la unua indikilo montras la evoluon de la salajroj kompare kun la resto de la Unio, la dua analizas la distribuadon de la riĉaĵoj inter laboro (salajroj) kaj kapitalo (profitoj). La termino “konkurenckapablo” malbone ŝminkas la naturon de la projekto: intensigo de la konkurenco inter la eŭropaj salajruloj, sine de Unio, kies konceptintoj tamen asertis ke ĝi favoros la kunlaboradon de ĝiaj membroj fronte al la ekstera mondo ...

NOVA MODELO estis baldaŭ starigita: Germanio, kiun la reformoj de s-ro Gerhard Schröder (1998-2005) transformis en modelon de moderneco. La 30-an de marto 2010, s-ino Christine Lagarde, tiam franca ministro pri ekonomio, rimarkigis: “Germanio faris elstaran laboron dum la lastaj dek jaroj, per tio ke ĝi plibonigis sian konkurenckapablon, per forta premado sur la kostoj de laborforto.”* Iom poste, s-ro Jean-Claude Trichet, kiu tiam okupis la postenon de prezidanto de la ECB, aldonis: “La germanaj entreprenoj sciis rapide adaptiĝi al la tutmondigo. (...) La fakto ke ili estis tre atentemaj al siaj produktadkostoj kaj ke ili faris reformojn por igi la ekonomion pli malrigida, povas servi kiel bona ekzemplo por ĉiuj ĝiaj najbaroj.”*

Ĉiukaze, se s-ro Schröder estis rapide kromnomata la “kamarado de la mastroj”, tio okazis eble ĉar lia batalo por konkurenckapablo saldiĝis per sociala malvenko. Krome, la germana strategio de konkurenca malinflacio — kresko de konkurenckapablo de la eksportoj per reduktado de la salajroj — estas perfekta kontraŭekzemplo de eŭropa kunlaborado.* Fine de la 1990-aj jaroj Germanio pravigis tiun politikon per la malboniĝo de sia komerca bilanco kaj la perdo de sia ekonomia efikeco sekve al la nacia unuiĝo; nuntempe la indikiloj, kiujn la valida ortodokseco privilegias, pasis al verda lumo. Sed je kia prezo ...

“Ni kreis unu el la plej bonaj sektoroj je malaltaj salajroj en Eŭropo”, gratulis sin s-ro Schröder en 2005, dum la Monda Ekonomia Forumo de Davoso. De 2003, la politikoj de fleksebligo de la labormerkato (leĝoj Hartz) konsiderinde malriĉigis Germanion. La portempa laboro fariĝis tuta sektoro, kelkaj pagoj al senlaboruloj, kiuj estis proporciaj al la salajro, estis forigitaj, kaj la “mini-ĝoboj” (flekseblaj dungoj kun pago de 400 eŭroj monate) aperis. En 2011, 40 elcentoj de la laboristoj estis dungitaj per provizoraj kontraktoj kaj 6,5 milionoj estis dungitaj je “malalta salajro” (malpli ol 10 eŭroj hore).* Ankaŭ la kolektivaj konvencioj fariĝis tre vundeblaj. El ĉiuj landoj de la Organizaĵo pri Ekonomiaj Kunlaborado kaj Disvolvado (OEKD, france: OCDE), Germanio estas tiu, kiu spertis la plej malrapidan kreskon de salajroj inter 2000 kaj 2009. Reale (do konsiderante la inflacion), la salajroj tie malkreskis je 4,5 elcentoj, dum ili kreskis je 8,6% en Francio kaj je 22% en Finnlando.*

PREZENTANTE GERMANION kiel modelo por elkriziĝi, multaj preterlasas precizigi, ke Berlino sukcesas vendi siajn produktojn, ĉar ĝiaj partneroj aĉetas ilin.* La germanaj eksportoj dependas do de la konsumado de la aliaj landoj de la regiono, kiu estas mem dependa de la aĉetpovo de siaj loĝantaroj. Aŭ, por diri tion alie: la komercaj deficitoj de iuj kondiĉas la plusojn de la aliaj. Tiom ke, por la brita ekonomikisto kaj ĉefartikolisto de la Financial Times Martin Wolf, la solvo de la nuna krizo implicas ke, tiukampe, “Germanio fariĝu malpli germana”* Tamen, la bruselaj orakoloj ne ĉesas daŭrigi: la eŭropaj ĉefurboj estas petataj imiti Berlinon. Jen perspektivo, kiu konsistigas la logikan finon de malnova dinamiko.

En la 1980-aj jaroj la eŭropa monsistemo (EMS, france: SME) trudis al siaj membroj politikon de ankriĝo al la germana marko kaj faktan submetiĝon al duobla mona kaj buĝeta ortodokseco diktata de la germanaj monaj aŭtoritatuloj. Tiutempe diversaj disponoj ebligis ankoraŭ al la ŝtatoj plibonigi siajn relativajn produktadkostojn: devaluto (agospaco pri interŝanĝkvotoj) kaj konkurenckapabliga malinflacio (agado pri la salajroj, impostoj ktp). Komence de la 1990-aj jaroj la kriterioj de struktura alĝustigo trudataj de la mastriĥta traktato firmigis la opcion de liberala kunordigado de la ekonomiaj politikoj, kiu rezultas el la fortrilatoj inter la grandaj landoj.

Dum Francio postulas la unuecan monon kiel garantion de eŭropa integrado de nove unuigita Germanio, ties ĉefministro Helmut Kohl trudas siavice la germanan modelon de centra banko kaj sian kontraŭinflacian obsedon. La publika deficito devas ne transiri 3 elcentojn de la malneta enlanda produkto (MEP), la publika ŝuldo, 60 elcentojn de la MEP, kaj la registaroj devas celi “altan gradon” de prezstabileco (do “kvoton de inflacio kiu ne superas je 1,5 poentoj la mezuman kvoton de la tri ŝtatoj kun la plej malaltaj kvotoj de inflacio”). En tiu stadio, la salajroj tute ne estis objekto de rekta gvidado.

En 1999, la naskiĝo de la eŭro markas turnopunkton: la unueca mono malpermesas al la ŝtatoj ĉian devaluton aŭ aliajn agojn pri la ŝanĝokvotoj por plibonigi sian konkurenckapablon. La sekvo: la salajroj fariĝas la lasta variablo de alĝustigo, pri kiu ili disponas por plibonigi siajn relativajn produktadkostojn. Situacio, kiu signifas premon sur la aĉetpovon de la eŭropaj laboristoj. Dum tiu periodo, la politikoj de kolektiva intertraktado spertas fundamentan ŝanĝon kaj fariĝas profunde defensivaj. Sub la premo de la okazanta restrukturadoj kaj de la kreskanta amasa senlaboreco, multaj eŭropaj sindikatoj (germanaj ĉekape) malaltigas siajn postulojn. Ĉar ili intertraktas sub la minaco de malutili la nacian konkurenckapablon, ilia prioritato ne estas altigo de la salajroj, sed konservado de la dungo.

Longa serio de entreprenaj interkonsentoj, kiuj fiksas altigon de la labortempo kontraŭ konservado de laborpostenoj montras la tendencon senvalorigi la intertraktadon de branĉo en la tuta Eŭropo, kiel en 2004 ĉe Siemens (Germanio) aŭ en 2005 ĉe Bosch (Francio). La plilongigo de la labortempo egalvaloras redukton de la laborkosto. “La Eŭropa Konfederacio de Sindikatoj (EKS) pensis ke la salajra moderiĝo estas necesa elemento en periodo de tre grava senlaboreco (12 ĝis 13 elcentoj en la Unio), rakontas s-ro Jean Lapeyre, tiama ĝenerala sekretario de tiu organizaĵo. “Ni pensis, ke oni devas fari tiun fortostreĉon en la intereso de la dungo. (...) Poste ni sentis nin perfiditaj kaj trompitaj de la dungistoj, ĉar la parto de salajro ne ĉesis malgrandiĝi sen ke la dungo pliboniĝis.”*

En tia kunteksto, la naturo de la salajro mem estas atakita. Ĝis tiam objekto de tipa politika diskutado, la salajro estas nun reduktita al la rango de vulgara faktoro de inflacia premo aŭ de plibonigo de konkurenckapablo. Tio signifas la definitivan forigon de la ĉefa demando: la alidistribuado de la riĉaĵoj.

Sur la nivelo de la Unio, la ekonomiaj agantoj, kiuj tiel akaparas la demandon, volonte ekskludas la rolon de la politika sfero en la decido pri ekonomiaj opcioj. Laŭ ili, la sociaj partneroj — kiujn oni alvokas al “respondeco” — ne povas havi alian ambicion ol faciligi necesan malaltigon de la Uklaf: “La sociaj partneroj devus daŭre montri la saman senton de respondecoj kaj intertrakti en la membroŝtatoj salajrajn interkonsentojn, kiuj estu konformaj al la ĝeneralaj principoj difinitaj en la grandaj orientadoj de la ekonomiaj politikoj.”*

Teorie ekskludita el la kampo de sociala kompetento de Bruselo, la salajro troviĝas nun en tiu de la komunaj ekonomiaj politikoj. Nu, la makroekonomia trudsistemo de la Unio ne lasas alian perspektivon ol la organizitan salajran dumpingon. Ĉar nenia kadro de eŭropa kolektiva intertraktado nek ajna harmoniigo laŭ la alto estas en la momento pensebla en la kadro de la eŭropa juro, la intertraktado imagiĝas ... nur malalten. Kvazaŭ oni ne povus imagi kunordigadon de la intertraktado pri altigo de la salajroj.

Anne DUFRESNE.