Tekstaro de Esperanto

POR TIU, kiu deziras koni kaj eble enpenetri la pensadon de Alberto Kamuso*, sufiĉas legi ties verkaron. Kvankam ĝi ne estas ĉiam profunda, ĝi havas la meriton esti klara. En tiu rilato la verko, kiun Michel Onfray ĵus dediĉas al li, havas nenian utilon.* Aliflanke, por tiu, kiu interesiĝas pri la mondpercepto kaj antaŭ ĉio pri la memo de tiu sukcesa filozofo, la legado de tiu verko estas nemalhavebla.

Kamuzo vidata de Onfray estas neniu alia ol la spegulo, en kiu tiu rigardas kaj admiras sin. “Sagaca leganto, libera, nevundita de universitataj formiĝoj”, “maldekstra niĉeano”, “pozitiva anarĥiisto”, filozofo hedonisma, pagana, pragmata”, “filo de malriĉuloj kaj fidela al la siuloj”: tiu avantaĝa portreto, por tiuj, kiuj legis Onfray-on, prezentas ĉiujn ecojn de memportreto. Kun la escepto de la fina trajto: “Li havis ĉion por malplaĉi al la parizaj faristoj de reputacio”. Se oni legas la laŭdokantojn publikigitajn en Marianne kaj Le Nouvel Observateur, kaj kiuj kulminas en laŭdego en Le Point, por celebri la aperon de tiu verko, tiu ne nur plaĉas al la “parizanoj”, do al la ĵurnalistoj, sed tiuj ŝajnas eĉ ŝategi ĝin.

Ne senkiale.

En tiu likva kaĉo supozata eltiri la substancan medolon de la kamuza pensado, spicita de skizoj pri la vivo de la aŭtoro destinitaj pruvi la rigoran “konformecon inter la verko kaj la ekzistado”, oni retrovas la amalgamojn kiuj furoris dum la regado de Miterando*, kie la malfortiĝo de la kritika senso iris sampaŝe kun la forlaso de la progresemaj idealoj. Jam ĉe la samniveligo de faŝistoj kaj “marksistoj”. Onfray, ĉu la lasta el la “novaj filozofoj”? La 1970-aj jaroj estas foraj, kiam junaj pensistoj, post kelkaj jaroj de engaĝiĝo en monduma maŭismo, povis esti konsiderataj kiel subfosantoj reciklante la banalaĵojn de la konservativa pensado. Do, Onfray, kiu unue deklaris sin anarĥiisto, sekvante siajn glorajn antaŭulojn, poziciiĝas nun kiel la kontraŭkonformisma predikanto de “liberecana ordo” pensita de Kamuzo.

Ke li konfirmas tiun en la emblemeca figuro de la “Justulo”, identigita kiel ĝusta mezuro, implicas strangan interpreton de la historio. Tio komenciĝas ĉe la nombrado de la fifaroj, kiuj pezas kun sama pezo en la pesilo tenata de Onfray, de la koloniisma subpremado en Alĝerio kaj tiuj faritaj de la sendependistoj. La biografo juĝis oportuna, por perfektigi tion, kio anstataŭas demonstron, enigi en la libron serion de sinistraj fotaĵoj celantaj impresi la leganton pli ol pensigi lin. Oni trovas tie pelmele la kruelaĵojn faritajn “de ambaŭ flankoj”: bildojn el la [sovetia] gulago kaj el la [naziaj] ekstermaj koncentrejoj, de la gilotino heredita de la “robspjera teroro” kaj de la kadavroj mutilitaj de la “teroristoj de la FLN*”, de rusaj civiluloj pendumitaj de soldatoj de la germana armeo Wehrmacht kaj de kunlaborinto kun la faŝisma registaro mortpafita de francaj rezistadanoj, de infano radiita en Hiroŝimo kaj de knabineto strangolita de la alĝeraj “ribeluloj”.

Por doni filozofian aspekton al la kutimaj kondamnoj, kiujn li alprenas, de la dekstruloj kontraŭ la “maldekstraj radikaluloj”, Onfray aldonas membakitajn kromaĵojn. Ekz-e li entuziasmiĝas pri “dioniza maldekstro”, kiu “diras “jes” kaj turnas radikale la dorson al maldekstro de rankoro kiu diras “ne””, el kiuj la unua estas kompreneble animata de la “impulso de la vivo” kaj la dua, logike, de la “impulso de la morto”. Jen diĥotomeco metita sub la signon de “mediteranea gramŝismo”*, la itala aktiva komunisto kaj teoriisto Antono Gramŝo, kiu, oni ne scias kial, mirakle eskapis el la kondamno de la “liberecana” filozofo. Koncerne filozofion, temas pri supraĵa psiĥanalizo, kies maniĥeismo tute ne postrestas al tiu, kiun Onfray imputas al ĉiuj kiuj kontraŭas la kapitalismon.

Inter tiuj, Karlo Markso estas unuaranga celo. Oni ekscias, ke li estis “malestima” pri la pariza popolo kiu leviĝis en marto 1871 kontraŭ la registaro de Adolphe Thiers, kaj “prefere [tiel!] flanke de la versajluloj” pro malamo al la prudonaj anarĥiistoj* kaj pro “kialoj de oportunismaj strategioj kaj taktikoj”. Ĉi tie, la aŭtoro apogas sin sur letero adresita al la Internacia Asocio de la Laboristoj, en kiu “Markso rekomendis al la popolo de Parizo antaŭ ĉio ne ribeli kaj prepari la revolucion (estontan marksisman)”.* Dokumento, pri kiu ĉiu ajn historiisto scias, ke temas pri kruda falsaĵo.* Robspjero kaj Lenino troviĝas ankaŭ en bona loko, ne nur ĉar ili estis pensistoj de la revolucio, sed ankaŭ, jen plej granda krimo, unuarangaj agantoj. En tiu libro la kronon de fieco gajnas tamen Sartro* . Ĉi-foje la krimo estas tiu de majest-atenco, ĉar li provis, laŭ la aŭtoro, “mortigi Kamuzon”, almenaŭ simbole, kiel Markso Miĥaelon Bakunin, per “intrigoj”, “malnoblaj batoj”, “misinformoj”, “kalumnioj”, “klaĉadoj”, “duoneldiroj” kaj, tra Kamuzo, anticipe, Onfray-on mem, lian arogantan heredonton.

POST SIGMUNDO Freŭdo (profitema “postmoderna sorĉisto”) kaj komplico de la faŝismo) kaj Jean-Paul Marat (“la rankorulo”), striglitaj en antaŭaj libroj*, Onfray daŭrigas sian reguladon de kontoj nun kontraŭ tio, kio aperas malantaŭ la fifama figuro de Sartro: krom la revolucia idealo eksponita al publika malŝato, la filozofio de la altlernejo por estontaj gimnaziaj instruistoj (Ecole normale supérieure). Kiel la subtitolo de la libro komprenigas, Kamuzo fariĝis filozofo ne per teoria pensado, sed simple per la vivo kiun li vivis. Malsame ol la kleruloj baritaj en la platona kaverno en la strato de Ulm — la sidejo de tiu institucio —, for de la konkreta mondo, Kamuzo, laŭ li, filozofiis dum sia tuta ekzistado tra “arto vivi” kaj per rakontoj, dramoj, eseoj, kronikoj, kiujn li tiris el ĝi. Kie? En Tipaza, interalie, “bastiono de la kamuza feliĉo”, de la “dioniza filozofio” kaj de la “gaja niĉea scio”, kien Onfray pilgrimis, laŭ la paŝoj de Kamuzo, akompanate de la mirigita direktoro de la gazeto Le Point Franz-Olivier Giesbert, kaj de fotisto.

Inter la obsedoj de Onfray revenas grava enkarniĝo de la malbono: “La eta pariza nesto, sufiĉe mafia”, postmilita intelekta medio trempita de komunismo”, kiu decidis “malebligi la vivon de Kamuzo”. Kvazaŭ tiu neniam estis parto de la pariza literatura moŝtaro! Kvazaŭ tiu nobelpremiito pri literaturo estis ĉiam malbonvena. Tamen li pasigis tie grandan parton de sia verkista vivo, kiel aŭtoro rekonata. Kaj oni povus eĉ diri, tiurilate, ke li mortis simbole kiel li vivis: la aŭto Facel-Vega frakasita kontraŭ arbo, kie oni trovis lian kadavron en januaro 1960 estis stirita de sia amiko Michel Gallimard, nevo de la fama eldonisto. Kamuzo estis neniam interna ekzilinto, ĉiukaze ne pli ol Onfray, kiu frekventas la intelektan-komunikilan eliton de la ĉefurbo.

Estas nun klare: por tiu kronita anarĥiisto — kiu ne timis iri “dialogi” al la placo Beauvau pri la ekzistado de Dio kaj pri la diferenco inter la bono kaj la manbono kun ministro pri polico*, nek sendi al li, post kiam li fariĝis prezidanto, “malfermitan leteron” por apogi la ideon transigi la cindrojn de Kamuzo en la Panteonon, ĉar, “agante tiel”, li troviĝus “ĉe la originoj de aŭtenta revolucio” kiu “ŝparigus al ni deziri alian”, kaj ankaŭ ne fariĝi la predikanto de “liberecana mastrumado de la kapitalismo”, ĉar tiu ĉi “estas same malnova kiel la mondo kaj daŭros same longe kiel ĝi”* —, tiu termino de perversigita “liberecano” estas jam nur lingva galantaĵo. Onfray fariĝis fipartiano de la ordo. “Nenia granda vespero, nenia providenca revolucio”, deklaras li konklude, kaj karikaturas la volon de tiuj, kiuj persistas por ĉesigi la kapitalismon, kaj per tiu alvoko li reeĥas tiun, kiun li kredas transtombe aŭdi de Kamuzo: “Jes al la vivo. Ne al tio, kio ĝenas ĝin”. Freneza aŭdaco.

Jean-Pierre GARNIER.