Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
Dum la israela registaro minacas bombi Iranon, la Eŭropa Unio kaj Usono akrigas siajn sankciojn kontraŭ la Islama Respubliko — strategio pri kiu dubindas ke ĝi venos al la afiŝita celo (vidu Gary Sick: Strategio perdanta kontraŭ Irano. Tiu situacio maltrankviligas Vaŝington tiom pli, ke Usono, malfortiĝinta pro la krizo kaj pro siaj fiaskoj en Irako kaj Afganio, provas reorienti siajn prioritatojn kaj koncentriĝi al Pacifiko.
“NIA NACIO troviĝas en momento de transiro”, anoncis la 5-an de januaro 2012 la prezidanto Barack Obama, antaŭ ol malkaŝi la estontan defendo-strategion de Usono. Tiu planas redukti la amplekson de la armeo kaj ĉesigi certajn taskojn, nome la surgrundajn batalojn en Eŭropo kaj la kontraŭribelajn operaciojn en Afganio kaj Pakistano. La celo estas, pli bone koncentriĝi sur aliaj regionoj — speciale Azio kaj Pacifikon — kaj celoj: la kibermilito*, la specialaj operacioj kaj la regado de la maroj. “La usona interalianca militforto estos pli malgranda, precizigis la defendministro Leon Panetta, sed ĝi estos pli agkapabla kaj pli fleksiĝema, preta surlokiĝi rapide, ennoviĝanta kaj teĥnologie perfektigita.”*
Laŭ s-roj Obama kaj Panetta, tiu nova orientiĝo respegulas malviglan internan kaj eksteran situacion. Malfortiĝinta de la ekonomia krizo, Usono spertis egan altiĝon de sia publika ŝuldo; pro la leĝo de buĝet-kontrolo (Budget Control Act), decidita en 2011, la buĝeto de la ministrejo pri defendo estas amputota je 487 miliardoj da dolaroj dum la dek venontaj jaroj. Povas esti ke okazos ankoraŭ pli severaj tranĉoj, se respublikanoj kaj demokratoj ne sukcesas interkompreniĝi pri aliaj ŝpardisponoj. Sur internacia nivelo, la retiriĝo el Irako ne malpliigis la premon de la armeo. Vaŝingtono alfrontas novajn eblajn konfliktojn, ekzemplo kun Irano (vidu Gary Sick: Strategio perdanta kontraŭ Irano) aŭ Nord-Koreio kaj ankaŭ la fortiĝo de Ĉinio.
Unue, tiu politiko celanta militforton pli malgrandan, sed pli bone adaptitan al estontaj eventualaj danĝeroj, povas do esti vidata kiel pragmata respondo al moviĝanta ekonomia kaj geopolitika kunteksto. Tamen, se oni rigardas pli proksime, oni povas malkovri pli vastajn celojn.
ALFRONTITA AL la apero de ambiciaj rivaloj kaj la erozio de ĝia statuso de sola superpotenco, Usono provas daŭrigi sian mondan hegemonion per tio, ke ĝi konservas sian superecon en la decidaj konfliktoj kaj en la ŝlosilaj zonoj de la planedo, do en la mara periferio de Azio, laŭ arko kiu entendiĝas de la araba-persa golfo tra la Hinda Oceano kaj la Ĉina Maro al la nordokcidenta Pacifiko. Por tio la Pentagono klopodos por konservi sian aeran kaj maran superecon, sed ankaŭ en la kampo de kibermilito kaj spacaj teĥnologioj. La batalo kontraŭ terorismo, centra aspekto de la usona defendpolitiko, estos tasko de elitaj fortoj, ekipitaj per mortigaj senpilotaj aviadiloj kaj per ultramoderna materialo.
Mastrumi la malpliiĝon de sia ĉeesto eksterlande — aŭ, por diri tion alie, mastrumi la kadukiĝon de imperio — estas neniam afero facila. Pluraj landoj antaŭ tia defio, nome Britio kaj Francio post la dua mondmilito, aŭ Rusio post la disfalo de Sovetunio, konstatis tion kun perdoj. Ili ofte ĵetis sin en riskoplenajn miltajn aventurojn, kiel la franca-brita invado de Egiptio en 1956 aŭ tiu de Afganio fare de la USSR en 1979 — iniciatoj kiuj akcelis la kadukiĝon anstataŭ bremsi ĝin. Kiam Usono atakis Irakon en 2003, ĝi troviĝis sur la pinto de sia potenco. Sed la sekvanta ribelado daŭris tiom longe kaj kostis tiom multe — inter 1.000 kaj 4.000 miliardoj da dolaroj laŭ la pritaksoj —, ke ĝi tuŝis la emon kaj, parte, la kapablon de Usono engaĝiĝi en longdaŭran konflikton en Azio. Nun ŝajnas tre malverŝajna, ke s-ro Obama aŭ ia ajn alia prezidanto, ĉu demokrata aŭ respublikana, lanĉiĝos baldaŭ en militan kampanjon similan al la militoj en Irako kaj Afganio.*
Se Obama kaj liaj ĉefaj konsilantoj, kiel bonaj konantoj de la historio, komprenis ke estas stultega — kaj ruiniga — alkroĉiĝi al ĉiuj usonaj militaj engaĝiĝoj eksterlande, ili tamen ne intencas adiaŭi ĉiujn. Ilia nova defendpolitiko elektas do mezan vojon: redukti ilian implikiĝon en certaj regionoj, speciale en Eŭropo, kaj fortigi sian ĉeeston en aliaj. “Dum la venontaj jardekoj la pacifika regiono fariĝos la plej vigla mondparto kaj la plej grava por la usonaj interesoj, anoncis la vica ŝtatsekretario William J. Burns en parolado en Vaŝingtono en novembro 2011. Tiu zono entenas jam pli ol la duonon de la monda loĝantaro, ŝlosilajn aliancanojn, sojlolandajn potencojn kaj kelkaj el la plej gravaj ekonomiaj merkatoj.” Por resti prospera, kaj por ne suferi pro la ĉina kresko, Usono devas do koncentri siajn fortojn en tiu zono, klarigas s-ro Burns: [“Por respondi al la profundaj ŝanĝoj, kiujn Azio spertas, ni devas disvolvi diplomatian, ekonomian kaj sekurecan arĥitekturon kapablan sekvi tiun ŝanĝon..”*
Tiu “nova arĥitekturo” entenas plurajn dimensiojn, same militajn kiel nemilitajn. Vaŝingtono lastatempe fortigis siajn diplomatiajn rilatojn kun Indonezio, la Filipinoj kaj Vjetnamio*, kaj restarigis oficialajn rilatojn kun Birmo. Paralele, la Blanka Domo klopodas por stimuli la usonan komercon en Azio kaj ege agas por la akcepto de multflanka liberkomerca zono: la multflanka transpacifika partnereco (TransPacific Partnership, TPP). Tiu strategio havas implicitan celon: kontraŭagi la supreniĝon de Ĉinio kaj ties influon en sudorienta Azio. Per restarigo de diplomatiaj rilatoj kun Birmo ekz-e, Usono esperas penetri en landon, kie Pekino havis ĝis nun nur malmultajn konkurencantojn. La TPP siavice simple ekskludas la regnon de la mezo, kun la preteksto de teĥnikaj kialoj.
LA VOLO superi la ĉinan rivalon bezonas ankaŭ novajn militajn orientiĝojn. Laŭ la strategio de la Pentagono, la prospero de la usonaj aliancanoj en Azio dependas de ilia libera aliro al la regionoj de Pacifiko kaj de la Hinda Oceano, nepra kondiĉo por trankvile importi krudmaterialojn (speciale petrolon) kaj eksporti fabrikaĵojn. “La supreniro de Ĉinio ne nur ŝanĝis la aziajn urbojn kaj ekonomiojn: ĝi redesegnis la geostrategian mapon, analizis s-ro Burns. Por citi nur unu ekz-on, la duono de la komerco iras nun tra la suda Ĉina Maro.”
Per dominado de tiu maro kaj de la apudaj maroj Usono povus uzi latentan truddevigan povon sur Pekino kaj aliaj regnoj de la regiono, kiel iam faris la brita mararmeo. La konsilistoj de la Pentagono longtempe pledis por tia politiko, argumentante ke la aparta avantaĝo de Usono konsistas en ĝia kapablo kontroli la ĉefajn mondajn marvjojojn, avantaĝo kiun ĝuis neniu alia lando. Ŝajnas, ke la registaro de Obama alprenis tiun vidpunkton.* La usona prezidanto promesis tion dum parolado en Kanbero, en Aŭstralio, la 17-an de novembro 2011: malgraŭ la malpli granda buĝeto, certigis li, “ni dediĉos la rimedojn necesajn por konservi nian militfortan ĉeeston en tiu ĉi regiono kaj samtempe plibonigos ĝin en la sudorienta Azio”. Oni devas do atendi, ke la militaj ekzercoj kaj la lokado de usonaj militŝipoj en la zono pli multiĝos. S-ro Obama ankaŭ anoncis la starigon de nova militbazo en Darvino, ĉe la norda marbordo de Aŭstralio, kaj altigon de la helpo al la indonezia armeo.
La realigo de tiu vasta geopolitika projekto sekvigos ŝanĝon de la usona armeo. Tiu [“altigos sian institucian pezon kaj koncentriĝos sur la ĉeesto, sur sia povo loki sian malinstigan forton en Azio-Pacifiko”, anoncis dokumento de la Pentagono.* Kvankam la teksto ne precizigas, kiuj partoj de la armeo estos favorataj, klaras ke la akcento estas metota sur la mararmeaj fortoj — speciale la aviadilŝipoj kaj iliaj ŝiparoj — kaj sur la lastmodaj aviadiloj kaj raketoj. Efektive, dum la totala forto de la usona armeo pasos, en dek jaroj, de kvincent sepdek mil homoj de la trupo, al kvarcent naŭdek mil, s-ro Obama rifuzis la ideon redukti la marŝiparon.
Usono planas krome investi konsiderindajn sumojn en la armilojn destinitajn kontraŭi la strategion nomatan “kontraŭ-aliro” kaj “malpermesita zono” (A2/AD) de ĝiaj eventualaj malamikoj.* “Por kredinde malinstigi siajn eventualajn malamikojn kaj por eviti ke tiuj atingu siajn celojn, klarigas la nova plano de la Pentagono, Usono devas konservi sian povon dismeti siajn fortojn en la zonojn, kie nia libereco de cirkulado kaj de agado estas kontestata”: jen kvazaŭ eksplicita referenco al la sudĉina kaj orientĉinaj maroj kaj al Irano kaj Nord-Koreio. En tiuj regionoj, indikas la teksto, la eventualaj malamikoj de Usono, “ekz-e Ĉinio”, povas uzi “malsimetriajn rimedojn” — submarŝipojn, kontraŭŝipajn raketojn, kibermiliton ktp — por venki aŭ haltigi la usonajn trupojn. Sekve, “la usona armeo investos tiom, kiom necesas, por garantii sian agkapablon en la medioj de A2/AD”*. En klarteksto: Usono volas nun domini la maran periferion de Azio; ĝi faris tion sia prioritato. Sendepende ĉu Ĉinio kaj aliaj sojlolandoj kontraŭas tion.
Michael T. KLARE.