Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Le Monde diplomatique en Esperanto 2011-2013

La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.

Proksimuma verkojaro: 2011-2013

Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”

Reveno al la fabriko

La industrio, soklo de la potenco

Iam, en ne malproksima pasinteco, kiam ĉiu, kiu volis defendi la industrion, estis taksata arĥaiĝinta. Nun, de Parizo ĝis Vaŝingtono, la kandidatoj al prezidantelekto laŭdas la virtojn de revenigo de produktadoj, kiujn ili mem aŭ ilia partio lasis foriri. En Francio, s-ro Nicolas Sarkozy parolas volonte pri industriaj laborlokoj, sed li restis senfara antaŭ la instalado en Maroko de la plej granda fabriko Renault (la ŝtato estas ĝia akciulo), kiu liveras al la eŭropaj merkatoj. Tiuj delokadoj transformis teritoriojn kaj loĝantarojn, kiel en la franca apudpariza departemento Seine-Saint-Denis. En Usono, la savado de la fabrikoj pagiĝas je la prezo de socia niveligo laŭ la malsupro (vidu ...). Kian estontecon havos la eŭropa industrio, dum Ĉinio anoncas pli altkvalitajn produktojn (vidu la ĉi-suban artikolon)?

SPITE AL la retoriko pri la “postindustria socio de libertempo”, kiu floris en la 1990-aj kaj 2000-aj jaroj, la industrio ludas daŭre gravan rolon en la organizado de la teritorioj, la dinamiko de la produktaj sistemoj kaj en la potencrilatoj kiuj strukturas la tutmondigon. En dudek jaroj, inter 1990 kaj 2010, aperis profundaj ŝanĝoj en la planeda hierarĥio: fronte al la vigleco de la sojlolandoj kaj de la regionaj potencaj landoj, la produktado de la trideka Eŭropo (la dudek sep landoj de la Eŭropa Unio plus Islando, Norvegio kaj Svislando) falis de 36% al 24,5%. En 2011, Ĉinio fariĝis la unua industria potenco de la mondo kaj tiel ĉesigis jarcenton de usona hegemonio. Brazilo siavice, nun la sesa plej granda ekonomio de la planedo*, rangas antaŭ Francio koncerne industrian produktadon; Sud-Koreio superis Brition, kiu siavice nun rangas malantaŭ Barato.*

* Internacia klasado de la Center for Economics and Business Research (CEBR) de Londono, decembro 2011, www.cebr.com.
* “World manufacturing production 2010”, IHS Global Insight, www.ihs.com.

Tiuj geo-ekonomiaj reformiĝo rezultas el la apero de nova internacia labordivido, en la kadro de multpolusa monda arĥitekturo.* Oni vidas senprecedencan geografikan delokiĝon, kiu alsuĉas investojn, dungojn, lokojn de aktiveco (vidu la grafikaĵojn ...). Inter 1990 kaj 2010, la profitoj de la ducent dudek plej grandaj eŭropaj grupoj realigitaj en la sojlolandoj altiĝis de 15 elcentoj al 24%. Tio ege ŝanĝis la lokad-logikojn de la transnaciaj konzernoj. Kvankam daŭras la delokadoj surbaze de malsamaj kostoj, la entreprenoj provas ankaŭ respondi al la mendoj de la novaj pagkapablaj urbaj mezaj tavoloj, dum ties enspezoj en la nordaj landoj estas blokitaj. Komenciĝis kurego al la sudaj merkatoj.

* Kp “Crise et basculements du monde: enjeux géopolitiques, géo-économiques et géostratégiques”, Historiens & Géographes, n-ro 416, Parizo, oktobro-novembro 2011.

Anstataŭ resti ĉe la aktiveco de malalta kvalito, la grandaj sojlolandoj gajnas lokojn en la pli rafinitaj sistemoj: telekomunikadoj, aeronaŭtiko, rapidegaj trajnoj, atomindustrio, ŝip- kaj spac-industrio ... Ili intertraktas, paŝon post paŝo, la transigon de teĥnologioj, faras senteblan klopodon por formi sian laboristaron kaj starigas pli kaj pli viglajn transnaciajn entreprenojn, kiuj baras la vojon al la okcidentaj grupoj. En la ekskluzivaj intertraktadoj inter Barato kaj la franca aviadilkonstruisto Dassault, anoncitaj en februaro 2012, por la liverado de cent dudek ses batalaviadiloj Rafale, la debato koncernas samtempe la nombron de aviadiloj konstruotaj en Barato de la publika entrepreno Hindustan Aeronautics Limited (principe 86 elcentoj) kaj la interkonsentotan transigon de teĥnologioj kaj la ekonomiaj kaj financaj kontraŭpartoj.

Tio transformegas la mondan geografion de novigo, kion ilustras la ĉina triopo, kiu mobilizas la faktorojn homan, financan kaj teĥnoligian. Koncerne la homan: kun 1,15 milionoj de esploristoj, Ĉinio disponas pri potenco ekvivalenta al 82 elcentoj de la usona nombro kaj 79 elcentoj de la eŭropunia; laŭ la usona National Foundation, Ĉinio havos en la jaro 2025 30 elcentojn de la mondaj esploristoj. Koncerne la financan flankon: en 2009, por la unua fojo, Pekino konstatis esplorbuĝeton, kiu levis Ĉinion al la dua monda rango, ankoraŭ sufiĉe malproksima de Usono, sed jam antaŭ Japanio.* Fine, koncerne la teĥnologion: en 2011, Ĉinio fariĝis la mondvaste unua deponanto de patentoj, danke al nacia strategio, kiu deziras pasi de la made in China (“fabrikita en Ĉinio”) al designed in China (“konceptita en Ĉinio”).

* Pritaksoj de la “Rapport sur les politiques nationales de recherche et de formations supérieures”, anekso de la financa leĝprojekto por 2012, Parizo.

La efiko estas konsiderinda, kaj malfermas novajn kampojn de rekta konkurenco. La 23-an de decembro 2011, la ĉina grupo China Three Gorges — laŭ la nomo de la fama hidroelektra retendigo ĉe la rivero Jangzi — akiris 21,3 elcentojn de la kapitalo de la elektrofirmao Energias de Portugal (EDP, la ekvivalento de Electricité de France), privatigita nome de la batalo kontraŭ la publika ŝuldo. Ĝi sukcesis la akiron antaŭ la nazo de la germana grupo E.ON kaj de la brazila Electrobras, per sumo de 2,7 miliardoj de eŭroj, proponante prezon po akcio 50-elcente superan al la borsa kurzo. Jam, Ĉinio faras la duonon de la monda produktado de sunelektraj paneloj kaj premas la okcidentajn fabrikistojn, kion montras la bankroto, en decembro 2011, de la germanaj firmaoj Solon kaj Solar Millenium. Ĝi disponas pri la monde plej multaj elektraj ventmueliloj, kiuj 4,7-obliĝos ĝis 2020.

EN TIU KUNTEKSTO, la sakstrato de la eŭropuniaj strategioj kaj la blindiĝo de la eŭropaj politikaj kaj ekonomiaj elitoj estas konsternaj, dum la alveno de Ĉinio al la unua rango de la monda industrio kaŭzis veran ŝokon en Usono.* Estas pli ol urĝa tempo ke la Eŭropa Unio kaj Francio fine serioze okupiĝu pri sia industria, scienca kaj teĥnologia estonteco. Senlaboreco kaj subdungeco kuniĝas en la Unio, kiu havis fine de 2011 23,8 milionojn da homoj serĉante dungon.

* Kp The case for a national manufacturing strategy”, The Information Technology and Innovation Foundation (ITIF), Vaŝingtono, aprilo 2011; Report to the President. Ensuring American leadership in advanced manufacturing”, Executive Office of the President, 2011.

La krizo montriĝis per 20-elcenta falo en du jaroj (inter 2007 kaj 2009) de la valoro de la industria produktado en la Eŭropa Unio. La malkresko estas de 15 elcentoj en centra kaj orienta Eŭropo ĝis triono en Estonio aŭ kvarono en Letonio, kaj superas 20 elcentojn en Germanio (21,4%), en Italio, Finnlando aŭ Svedio. Inter la komenco de la krizo, en la aŭtuno 2008, kaj la fino, en 2010, la Unio perdis pli ol kvar milionojn da industriaj laborlokoj, do 11 elcentojn de sia personaro. En la tria kvaronjaro de 2011, tiuj perdoj estis daŭre ne regajnitaj, krom en Germanio. La recesio, kiu anonciĝas por 2012-2014 pro la gigantaj planoj de malabundo, povas nur pligravigi tiun pereon.

Francio fariĝis la plej senindustriigita lando inter la kvar granduloj de la eŭrozono (la tri aliaj estas Germanio, Hispanio kaj Italio); inter 1980 kaj 2011, la industriaj laborlokoj pasis tie de 24 elcentoj al 13 elcentoj el ĉiuj dungoj. La kaŭzoj de tiu forta erozio estas diskutataj. Oni pensas ĝenerale, ke, ekde 1980, proksimume kvarono de la pereo ŝuldiĝas al la ŝanĝoj de la produktadsistemo kaj al la kreskanta eksterigo de industriaj taskoj al la sektoro de servoj, kiel ekz-e la uzado de provizore anstataŭantaj laborfortoj. Iaj taskoj de konceptado, de funkcitenado aŭ eĉ de sekretariado estas nun registrataj kiel servoj, dum ili estis antaŭe konsiderataj parto de la produktado.* Al tio necesas aldoni la malpliiĝon de personaro pro altiĝo de produktivo, kiu reprezentas proksimume 30 elcentojn.*

* 36% de la industriaj metioj estas farataj de neindustriaj establoj, kontraŭ 26% antaŭ dudek kvin jaroj.
* “Le recul de l’emploi industriel en France de 1980 à 2007: quelle est la réalité?”, Trésor-Eco, n-ro 77, Parizo, septembro 2010.

Tamen ne taŭgus fermi la okulojn al la longa kaj tre zorgiga franca marŝado al senindustriiĝo, kiun la krizo nur akcelis. Pri tio atestas multnombraj indikiloj, kiel la malaltiĝo de la investo, de 10 elcentoj inter 2008 kaj 2010, aŭ la kreskego de la komerca deficito ekde 2004. La saldo de industriaj interŝanĝoj estas negativa por preskaŭ ĉiuj produktoj, escepte de la agronutraĵaj. La eksportoj kovras la importojn nur 87-elcente por ĉiuj industriproduktoj, 73-elcente por la konsumvaroj kaj 87-elcente por la ekipadvaroj. En la kvin lastaj jaroj la suma deficito atingas 113,6 miliardojn da eŭroj, ĉefe kun Ĉinio kaj Germanio. Dum Francio dronas en siaj la malfortaj punktoj, ĝiaj fortaj punktoj erozias: ĝi perdas partojn de eksportmerkato en Eŭropo kaj en la mondo, sen povi alfronti siajn proprajn enlandajn bezonojn.

Inter 2008 kaj 2010, la malkresko de la franca produktvaloro tuŝas ĉiujn branĉojn (escepte la sektoron de rubaĵoj, akvo kaj malpoluado). La malkresko atingas 28 elcentojn en rafinado kaj koaksigado, 26 elcentojn en teksaĵo, de 15 ĝis 20 elcentojn en metalurgio, meĥaniko, informadiko, optiko kaj elektroniko, kie oftiĝas fermoj de industriaj lokoj. Inter 1989 kaj 2011 la franca industrio tiel perdis 2,5 milionojn da laborlokoj. Tiu falo tuŝas sensurprize la pezan industrion kaj tiun, kiu uzas nekvalifikitajn laboristojn. Sed la malkresko etendiĝas ankaŭ al novigaj aŭ strategiaj industrioj, ekz-e la ekipado aŭ robotigado.

Same, dum la nekvalifikitaj laboristoj pagas la plej pezan tributon, kun malkresko de 671.000 laborlokoj (-55%), oni konstatas la perdon de 182.000 postenoj de kvalifikitaj laboristoj kaj de 74.000 postenoj de inĝeniero, de kadrulo kaj de teĥnikisto. En oktobro 2011, Peugeot SA ekz-e anoncis la forigon de 6.000 laborlokoj, el kiuj 1.900 en la produktado kaj 3.100 en la servoj, speciale en esplorado-disvolvado; 3.000 viclaboristoj kaj provizoraj anstataŭantoj estas maldungotaj. Kun la escepto de kelkaj malnovaj heredaĵoj el la gaull-isma tempo* de la jaroj 1960-1970 (aeronaŭtiko, spacindustrio, armado, atomindustrio) nun malfortiĝintaj, kaj de la agronutraĵa sektoro, la nacia industria kaj teĥnologia soklo erozias, se ke sufiĉe ampleksa anstataŭigo estus lanĉita en la lastaj tri aŭ kvar jardekoj.

* Rilata al la regado de la tiama prezidanto Charles de Gaulle kaj lia posteulo Georges Pompidou. -vl

Ne mirigas, ke la malindustriiĝo fariĝis unu el la temoj de la prezidantelektoj, en Francio kiel en Usono. Neniu kandidato, de la ekstrema maldekstro tra s-roj François Hollande [la kandidato de la socialdemokrata Socialista Partio] kaj Nicolas Sarkozy [la aktutala prezidanto, de la dekstra partio UPM] ĝis la ekstrema dekstro, kiu ne parolas pri tio. Tuj post la Ĝeneralaj Statoj de la Industrio de 2010, la ministro taskita pri tiu dosiero, s-ro Eric Besson, apogas la “helpon al reindustriigo”, kiu ebligas al malgrandaj kaj mezgrandaj entreprenoj (PME laŭ la franca) profiti antaŭpagojn repagendajn en tri jaroj, dum la Franca Strategia Invest-Fonduso (FSI) anoncas kelkajn kapital-investojn en la PME juĝataj strategiaj. Tamen oni povas nur konstati la disecon inter tiuj disponoj aŭ deklaroj kaj la esencaj problemoj.

La brusela Komisiono kaj la naciaj registaroj, kiuj en la tri lastaj jardekoj sinsekvis, havas rektan respondecon, samtempe pri la konstruado kaj poste en la disfalo de la financa akumulad-reĝimo unuflanke kaj pri la meĥanismo de malindustriigo de la Unio aliflanke: la du flankoj de unu sama sistemkrizo. Difinita en la jaro 2000, la strategio nomata de Lisbono montriĝis pura iluzio. Efektive, ĝi fiksis kiel celon — neniam atingitan — ke ĉiu ŝtato dediĉu 3 elcentojn de sia malneta enlanda produkto (MEP) al esplorado-disvolvado kaj al novigo. Ĝi bazis sin por tio sur sistemo de ideologia reprezentiĝo aksita sur la “ekonomio de kono”, supozata anstataŭi la materian produktadon.

Tiu retoriko ĉefe ebligis pravigi la forlason de tutaj partoj de la franca kaj eŭropa industrioj, nome de internacia labor-specialiĝo rezervanta al la Eŭropa Unio la pintajn teĥnologiojn kaj sektorojn. Ĝi larĝe akompanis la internacian relokadon de la kapitalo, la kreskantan financismigon kaj la mallongtempa mastrumado de la industriaj aktivaĵoj, la fortan malboniĝon de la rilato inter laboro kaj kapitalo en la disdivido de la riĉaĵoj, la konstantan kaj sisteman rifuzon de ĉia komunuma kaj nacia industripolitiko nome de la dogmo de libera konkurenco.

TIU IDEOLOGIA, politika kaj ekonomia malarmado pagiĝas je alta prezo: inter 2000 kaj 2010, la MEP po loĝanto kreskis je nur 0,9 elcento en la Unio kaj je 0,5 elcento en Francio, do unu el la plej malaltaj de la industriaj ekonomioj. Eŭropo kaj Francio tiel troviĝas en la tenajlo inter la evolulandoj kaj la grandaj sojlolandoj, kiuj, de nun ĝis proksimume dek kvin jaroj faros al ili konkurencon en sektoroj ĝis nun relative sekuraj. De 1998 ĝis 2008, la pezo de la landaj kun malalta produktadkosto en la importoj de fabrikaĵoj de la eŭrozono pasis de 17 elcentoj al 44 elcentoj.*

* Trésor-Eco, n-ro 95, novembro 2011.

Necesas substreki, ke la perdo de konkurenckapablo de Francio tute ne limiĝas nur al la laborkostoj. Ĉia serioza analizo devas integri samtempe la premon, kiun faras la politiko de forta eŭro, la konkurenckapablon ligitan kun la kvalito de formado, kun la labororganizado, kun la loko de la esplorado kaj de novigo, kun la ecoj de la produktadsistemo kaj kun la deprenoj de kapitalo (pago de dividendoj ktp). Efektive, ne nur la kosto de la laborhoro en 2008 — la lasta disponebla jaro por komparo — en la franca manufaktura industrio estas sub tiu de Germanio (33,16 eŭroj kontraŭ 33,37 eŭroj), sed la popersona produktivo estas en Francio unu el la plej bonaj de Eŭropo: ĝi estas je 21 elcentoj super la mezumo de la 27-a Unio kaj je 15 elcentoj super tiu de Germanio. Pro tio la sistema strategio konstante malaltigi la laborkostojn montriĝas kiel sakstrato.

Ĉar Germanio estas trafe maltrafe citata en la franca publika debato, necesas memorigi kelkajn faktojn. La germana efikeco baziĝas esence sur forta industria strategio (20 elcentoj de la MEP kaj 19% de la dungo), kiu estas mem bazita sur ennovigo, altigo de kvalito de la produktoj kaj sur specialiĝo en la decidaj aktivecoj centritaj sur la varoj de civila ekipado, sur produktada reto, kiu artikigas grandajn grupojn (konzernojn) kaj potencan reton de ennovigantaj malgrandaj kaj grandaj entreprenoj (Mittelstand), kapablaj eksporti. Se oni konsideras la evoluoj en dudek jaroj, oni konstatas, ke Francio reprezentas mezume 73,5 elcentojn de la germana MEP, sed ke la valoro de ĝia industria produktado atingas nur 42 elcentojn de tiu de Germanio kaj ĝiaj eksportadoj de havaĵoj kaj servoj 52 elcentojn.

La efikoj de tiuj strategiaj decidoj estas tujaj: malgraŭ la krizo, la oficiala kvoto de senlaboreco en Germanio estas plaj malalta de dudek jaroj (6,8%). En 2011, la kresko estis 3-elcenta, kaj ebligis redukti la publikan deficiton al 1% de la MEP. Proksimume 535.000 novaj plentempaj laborlokoj estis kreitaj, kaj la investo en varojn por ekipado kreskis je 8,2 elcentoj. Tiu bonfarto de la germana ekonomio ŝuldiĝas al 8,2-elcenta kresko de ĝiaj eksportoj, speciale al la sojlolandoj, interalie Ĉinio, kiu povas en tri jaroj fariĝi ĝia unua komerca partnero.

Estas vere, ke la germanaj konzernoj transigis al eksterlando, speciale al centra kaj orienta Eŭropo, parton de sia produktadaparato (aŭtomobilo, meĥaniko ktp). Inter 1998 kaj 2012, la parto de importoj de interaj varoj en la aldonvaloro de la industrio kreskis de 33 elcentoj al 59 elcentoj (50% al 80% en Francio).* Sed la germanaj konzernoj konservis la regadon de la segmentoj kaj de la plej strategiaj funkcioj kaj, ĉefe, ili ne ĉesis modernigi sian industrian aparaton en Germanio mem, por respondi al la novaj mondaj postuloj.

* Flash Eco, n-ro 32, Parizo, januaro 2012.

LA MALFORTAĴOJ de la franca kapitalismo estas konataj de kvardek jaroj: subindustriiĝo (12% de la MEP kaj 11% de la dungo), ne sufiĉa privata kaj industria esplorado-disvolvado, poziciiĝo en la mezkvalito de la produktoj, dispremado kaj prirabado de la reto de malgrandaj kaj mezgrandaj entreprenoj fare de la grandaj grupoj — tiuj, kiuj eksportas, estas trioble malpli ol en Germanio —, ne sufiĉa komenca kaj aktualiga formado, subkvalifikado kaj neagnoskiteco de tiuj, kiuj ekzistas, malplivalorigo de ĉia teĥnika, teĥnologia aŭ scienca kulturo en la sistemo de sociaj reprezentadoj ... La franca nekapablo konkurenci devenas aparte el tio, ke la industriistoj kaj la privata sektoro ne sufiĉe investas en la esploradon. La klopodo ne superas kvaronon de la netaj dividendoj pagitaj en 2008, kontraŭ 35% en 1995.* En 2010, tio ekvivalentas al nur 57 elcentoj de la financa klopodo de la germanaj entreprenoj.

* “Rapport annuel sur l’état de la France en 2011”, Conseil économique, social et environnemental (CESE), Parizo, 23-a de novembro 2011.

Dum la strategio de Lisbono planis altigi al 40 elcentoj la nombron de la 30-34-jaruloj kun diplomo de la supera klerigado, 46 elcentoj de la 25-jaraj ĝis 45-jaraj francoj havas nivelon egalan al aŭ sub tiu de atesto de profesia lernejo (BEP en la franca) — atesto pri profesia kapablo (CAP en la franca). Fine, la franca produktadsistemo estas ankaŭ viktimo de la hegemonio de la financismaj parametroj en la mastrumado de la industriaj strategioj, ĉar la financaj investistoj fariĝis lastinstance la decidantoj pri strategiaj elektoj.

FRONTE AL tiuj devigoj kaj al tiuj urĝecoj, la Eŭropa Unio kaj Francio devas totale repensi sian disvolvad-modelon kaj redoni al la banka kaj financa sistemo la rolon, el kiu ĝi neniam devintus eliri: financi ekonomian, socian kaj teritorian kreskon efikan, daŭreman kaj solidaran. Por unu generacio, do por trideko da jaroj, tio estas vera industria kaj produktada revolucio, kiun oni devas entrepreni. La teĥnika kaj teĥnologia rompo devas esti ekvivalenta al tiu, kiu fariĝis fine de la 19-a jarcento. La celo estas ja transiri novan limon decidan en aktivecoj de la estonto, kiuj ebligas respondi al la komunumaj kaj mondaj defioj de la 21-a jarcento.

Ni tamen memorigu, ke la monda loĝantaro ĝis 2030 kreskos je 1,4 miliardoj da loĝantoj, kaj la monda aktiva loĝantaro duobliĝos ĝis 2020. La ĝeneraligo de la usona modelo de konsumado al planedvasta skalo montriĝas sakstrato. Necesas debato pri komunumaj kaj naciaj politikoj de volisma reindustriigo, kiuj estu akompanataj de longtempa klopodo de ennovigo, de fundamenta kaj aplikata esplorado, de formado kaj kvalifikado de la laboristoj. Tio postulas por Francio mobilizi de 4 ĝis 5 kromajn poentojn de la MEP, tio estas nepra kaj tute subtenebla klopodo de 100 miliardoj da eŭroj.

La eliro el la krizo povas konceptiĝi nur tra la stimulado de nova disvolvo-modelo je nacia kaj komunuma skalo, en la kadro de modelo de daŭrigebla kresko. Tio necesigas la rehonorigon de strategiisma ŝtato, kiu difinas longtempajn industriajn politikojn kaj investojn, rereguladon kaj reorientadon de l financa kaj banka sektoro al produktivaj investoj, la revalorigon de la homa faktoro kaj de la ennovigo, la aperon de novaj specialiĝoj ĉrkaŭ fortigo de la propono bazita sur novaj produktistoj kaj novaj produktoj.

Tiukadre Francio kaj la Eŭropa unio disponas, malgraŭ la aktualaj malfacilaĵoj, pri multnombraj atutoj.* Ekzemple, en la energio, la kreskantaj malekvilibroj inter la propono kaj la postulo, la mezlongtempa kaj longtempa struktura kresko de la prezoj de la krudmaterialoj kaj la sekureco de la proviziĝoj devigas senprecedencan altigon de la energia intenseco, pli racian kaj pli ŝparan uzadon de la energiaj kaj mineralaj resursoj (ĝeneraligon de reciklaj sistemoj), la disvolvadon de novaj energioj kaj veran teĥnologian rompon en la atomindustrio (atomreaktoro de nova generacio, mastrumado de la radiaktivaj rubaĵoj kun alta aktiveco kaj longa daŭro).

* Kp “France 2030: cinq scénarios de croissance”, Centre d’analyse stratégique, Parizo, majo 2011, kaj “La compétitivité: enjeu d’un nouveau modèle de développement”, CESE, oktobro 2011.

Fronte al la kresko de la mondaj bezonoj je nutraĵoj (+ 50% ĝis 2025), la defioj estas konsiderindaj por produkti samtempe pli kaj pli bone, respondante al la mediaj, sansistemaj kaj sociaj postuloj, kaj samtempe certigi la nutraĵan sekurecon. Fine, la disvolvado de novaj sektoraj kampoj malfermiĝas kun la verdaj teĥnologioj, kun la senkarbonaj energioj kaj la kaptado kaj stokado de la CO2, la bioteĥnologioj kaj la sciencoj pri la vivantaĵo, la ĥemio de vegetaĵoj, la novaj materialoj, la nanoteĥnologioj, la kognaj sciencoj kaj la novaj informadikaj teĥnologioj. Ili estas same multaj vojoj al nova produktada revolucio.

Laurent CARROUÉ.