Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
La franca ministro pri ekonomio, s-ro Pierre Moscovici, anoncis ke la eŭropa buĝet-traktato estas “ne ratifota tia” kaj ke necesas “kompletigi ĝin per parto pri kresko”. Sed ĉu la promesita reintertraktado sufiĉas por modifi la naturon de teksto, kiu minacas la sociajn sistemojn kaj la eŭropajn demokratiajn meĥanismojn?
La TRAKTATO pri stabileco, kunordigado kaj regado (TSKR) en la Ekonomia kaj Mona Unio “trankviligas eble la politikajn amikojn de la ĉefministrino Angela Merkel, observis antaŭ nelonge s-ino Bernadette Ségol, ĝenerala sekretario de la Eŭropa Konfederacio de Sindikatoj (EKS), sed certe ne la milionojn de senlaboruloj, malriĉaj kaj provizoraj laboristoj en Eŭropo, kiuj atendas vane veran subtenon fare de la eŭropaj institucioj. Pro tio ni estas kontraŭ ĝi.”* La deklaro havis nenion anekdotan ĉe la gvidantino de organizaĵo, kiu ĝis nun kontraŭis nenian eŭropan traktaton; ŝia komplezo al Bruselo* eĉ instigis iun en ĝiaj fondintoj, la belgan sindikatiston Georges Debunne, bedaŭri ke la EKS fariĝis la “transmisia rimeno de la eŭropa mastraro”*
La TSKR — kiu trudas speciale la “oran regulon” pri buĝeto (vidu sube “Ok ĉefaj dispozicioj”) —, subskribita de dudek kvin registaroj de la Eŭropa Unio, devas esti ratifita en la venontaj monatoj. Kiel seruro kiu ŝlosas la aliron al la naciaj publikaj resursoj, ĝi estas akompanata de kroma traktato, kiu starigas la eŭropan meĥanismon pri stabileco (EMS). Ratifita de la franca parlamento la 21-an de februaro 2012 — kun la favora sindeteno de la grandega plimulto de la socialistaj kaj ekologiistaj delegitoj —, la EMS estas ia internacia mon-fonduso (IMF). Ĝi estas destinita por anstataŭi, ekde 2013, instrumentojn kreitajn en 2010 por alfronti la ŝuldokrizon en Eŭropo.*
TIUJ DU tekstoj signas gravan etapon en la malmuntado de la demokratiaj institucioj kaj en la maltrikado de la eŭropaj socialaj modeloj. Post fazo de relativa diskreteco, tiu evoluo jam ne ignoreblas: la kreskanta pezo de la Justeckortumo de la Eŭropa Unio (JKEU) kaj de la juraj decidoj, kiujn ĝi ellaboras, poste la traktatoj proponitaj de s-ro Jacques Delors kiam li estis prezidanto de la Komisiono (Unueca Akto de 1986, traktato de Mastriĥto de 1992), favoris la aperon de potenca teĥnokrataro, kiu ne devas raporti al la civitanoj, kaj kiu povas senigi ilin je certaj socialaj konkeroj. Tiu devojiĝo estis helpata de la decidoj faritaj en la pintkunvenoj de Lisbono (en 2000) kaj de Barcelono (en 2002), dum tamen dek tri el la dek kvin registaroj de la Eŭropa Unio troviĝis en la socialdemokrata movado; poste denove per la parlamenta aprobo en 2008, en Francio kaj Nederlando, de la traktato de Lisbono, kies esenca enhavo estis rifuzita per referendumo tri jarojn antaŭe en tiuj du landoj.
Tiu perforta trudado jam anoncis kroman: la uzadon de la proceduro nomata “simpligita” por starigi la EMS fare de la landoj de la eŭrozono. Teorie, ĝi aplikeblas nur por “kreskigi la kompetentojn atribuitajn al la Unio”.* La EMS evidente troviĝas en tiu kategorio. Gvidata de konsilantaro de financministroj nomataj “guberniestroj”, ĝi similas al ŝtato en la ŝtato: ĝi estas sendependa de la eŭropa parlamento kaj de la naciaj parlamentoj, ĝiaj laborejoj kaj arĥivoj estas netuŝeblaj kaj ĝi ne povas esti objekto de juraj persekutoj.
Aliflanke, tiuj nomataj “guberniestroj” povos uzi la JKEU, kiu sola kompetentas kontraŭ eŭropa ŝtato aganta kontraŭ decidoj. La EMS celas “mobilizi financajn resursojn kaj liveri, sub striktaj kondiĉoj*, subtenon al membrolando kiu havas gravajn financajn malfacilaĵojn kapablajn minaci la stabilecon de la eŭrozono. Tiucele ĝi kapablas disponigi monsumojn ĉe ŝtatoj kaj ĉe la merkatoj. Ĝia kapitalo estas fiksita je 700 miliardoj da eŭroj, disponigita de la membroŝtatoj, kiuj promesas “nerevokeble kaj senkondiĉe” disponigi al la EMS “ene de sep tagoj post la ricevo de la peto”. Francio siaflanke devos transkontigi 142,7 miliardojn da eŭroj. La EMS povos decidi altigi la kontribuaĵon de ĉiu el la membroŝtatoj, sen ke tiuj havus la eblecon prezenti sian pozicion.
Kiam lando petos la subtenon de la EMS, tiam la riskon por la eŭrozono pritaksos la Komisiono, lige kun la Eŭropa Centra Banko (ECB), kiu ne estas submetita al demokratia aŭ politika kontrolo. Kunlabore kun la IMF, ĝi prijuĝos la “subtenindon” de la publika ŝuldo de la petanta ŝtato kaj pritaksos ties “realajn” financajn bezonojn. Poste, se la subteno estas aprobita, estas ree la Komisiono, lige kun la ECB kaj la IMF, kiu intertraktos pri la kondiĉoj kun la petanta ŝtato. Tiu “triopo” estos taskita pri la respektado de la truditaj kondiĉoj.
La EMS ĝuos la enpagon de la membroŝtatoj, sed povos ankaŭ uzi la kapitalmerkaton. Tio signifas, ke ĝi mem estos submetita al la notagentejoj. La bankoj, kiuj povas deprunti je 1% ĉe la ECB, alpruntos al la EMS je signife pli alta kvoto, poste la EMS al la ŝtatoj ... je kvoto ankoraŭ pli alta. Tiuj fondusoj servas por pagi la ŝarĝon de la ŝuldo, kaj do plenigi la trezorejojn de la bankoj. Resume, tiu nova meĥanismo anonciĝas multe pli avantaĝa por la bankistoj ol por la loĝantaroj. Nu, ne temas pri inversigebla delegado de suvereneco, sed pri perdo de sendependeco, kiun la traktato kvalifikas kiel “neinversigebla kaj senkondiĉa”.
Kaj jam skiziĝas dua etapo. Ĉar, male al tio, kion certaj ekologiistoj asertas, kiuj komparas la EMS kun “asekuro”*, ŝtato devas esti akceptinta la buĝetan malabundon fiksitan en la TSKR por havi la rajton aliri al la subtenoj: la du traktatoj estas nedisigeblaj. Estus do iluzia voli reintertrakti pri unu sen tuŝi la alian. Tamen ĝuste tion promesis la nova franca prezidanto, s-ro François Hollande dum sia elektokampanjo.
La TSKR devigas la subskribintajn landojn skribi la “oran regulon” en sian konstitucion. En kazo, en kiu la Komisiono — la sole kompetenta organo ĉi tie — detektas “strukturan deficiton”*, la ŝtatoj devas starigi “aŭtomatan”korektomeĥanismon, do “kiu ne estos submetita al parlamenta diskuto”. Do, jam ne elektitoj, sed la Konstitucia Konsilantaro havos la povon kontroli la konformecon de la buĝetoj kun tiu nova regulo. Kiam ŝtato transiros tiun fiksitan kadron (buĝeta deficito super 3% de la malneta enlanda produkto [MEP] kaj kun ŝuldo super 60 elcentoj de la MEP), ĝi devos submeti programon de devigaj strukturreformoj al la Komisiono kaj al la Konsilantaro. Ne malfacilas imagi ĝian enhavon: “reformo” de la labormerkato, atako al la pensioj, malaltigo de la salajroj, malaltigo de la buĝetoj de sano kaj de edukado, senigo je rajtoj.
La TSKR amputas la unuan ekzistokialon de la parlamento: la povon decidi pri la enspezoj kaj elspezoj. Ĝi transdonas konsiderindan rolon al la Eŭropa Komisiono. Ĝi konfidas al la JKEU la zorgon reguligi la interŝtatajn malkonsentojn, dum ĝia tasko ĝis nun limiĝis al la realigo de la eŭropa leĝaro — rolo kiun ĝi cetere plenumas kun aparta fervoro, kiam ĝi privilegias la logikojn liberalajn.*
Laŭ la defendantoj de tiu traktato, tiu starigas “komunan ekonomian regadon”.* La kreitaj meĥanismoj celas, male, enfermi la buĝetajn kaj ekonomiajn politikojn en rigidajn regulojn kaj en aŭtomatismojn, kiuj malpermesas ĉian adaptiĝon al la situacio de ĉiu lando. Se la termino “regi” havas sencon, ĝi ne redukteblas al sistema aplikado de neŝanĝeblaj reguloj; nek toleri la nerespondecon, kiun ĉi-rilate ĝuas la Komisiono kaj la Kortumo. Same kiel la franca prezidanto François Mitterrand cedis al la germana kanceliero Helmut Kohl, kiu postulis la sendependecon de la ECB, s-ro Nicolas Sarkozy cedis al s-ino Angela Merkel pri la EMS kaj la TSKR. Sed, dum Mitterrand fine submetis la Mastriĥtan Traktaton al referendumo, la prezidanto Hollande siavice, ĝis nun, fortenas tiun eblecon, kun la argumento, ke la TSKR ne entenas transigon de suvereneco. Aliflanke, dum sia elektokampanjo, li promesis — je la ĉagreno de s-ino Merkel — postuli ĝian reintertraktadon, argumentante per la malforteco de la disponoj favore al la ekonomia kresko.
Konsiderante, ke la impostdifino estas parto de la nacia suvereneco, Britio kaj Ĉeĥio rifuzis subskribi tiun traktaton, kiu ja faras tiun transigon de kompetentoj. La subskribintaj ŝtatoj eksplicite rezignis pri la postulo de unuanima ratifo fare de la membroŝtatoj — kiu estas la principo en la Unio — kaj mem fiksis je dek du ratifoj (el dudek kvin) la sojlon por ekvalidi la TSKR. La registaroj ne deziris tiri la instruojn el la franca kaj nederlanda referendumoj en 2005: ili provas refoje trudi, konstitucie, la saman ekonomian kaj financan politikon por ĉiuj.
Raoul Marc JENNAR.
Subskribita la 1-an de marto de dudek kvin ŝtatoj de la Eŭropa Unio, la traktato pri stabileco, kunordigado kaj regado (TSKR) ankoraŭ (en junio 2012) ne estas ratifita. Ĝi entenas ok ĉefajn dispoziciojn:
1. La buĝetoj de la registaroj devas esti ekvilibraj. Deficitoj estas portempe permesataj pro eksterordinaraj ekonomiaj cirkonstancoj aŭ en periodoj de grava recesio. Tiu regulo estas konsiderata respektata, se la struktura deficito* ne superas 0,5 elcentojn, laŭ la pritakso de la*. Kiel ekzemplo, laŭ la franca institucio pri financa kontrolado, en la jaro 2010 la struktura deficito de Francio estis 5 elcentoj de la* (MEP), do 96,55 miliardoj da eŭroj. Redukti ĝin al 0,5 elcento signifus fari ŝparon de 87 miliardoj da eŭroj.
2. La ŝtatoj devas enskribi tiun regulon nomatan “oran” en sian konstitucion kaj starigi aŭtomatan korekto-meĥanismon “kiu ne estos submetita al parlamenta debato”. Ne estos plu la delegitoj de la nacio, sed la Konstitucia Konsilantaro, kiu kontrolos la konformecon de la buĝetoj kun tiu nova regulo.
3. Kiam la publika ŝuldo transiras la limon de 60 elcentoj de la MEP, la ŝtatoj devas fari disponojn por forigi tiun parton, ene de tri jaroj, en ritmo de dudekono jare. En la kazo de Francio, kies ŝuldo atingas 87 elcentojn de la MEP, tio signifas, ke ĝi devas redukti la diferencon inter 87% kaj 60% je dudekono jare, do 1,35 elcentojn de la MEP, kio estas, ekster ĉia kresko, 26 miliardoj.
4. Kiam ŝtato spertas deficitojn kiuj transiras la starigitajn regulojn (3% de la MEP da deficito, 60% de la MEP da ŝuldo), ĝi devas prezenti programon de devigaj strukturreformoj al la Komisiono kaj al la Konsilantaro.
5. La ŝtatoj devas submeti al la Eŭropa Komisiono kaj al la Konsilantaro siajn naciajn projektojn de emisio kaj de ŝuldo.
6. Kiam la Komisiono asertas, ke ŝtato ne plenumas la regulojn, la proponitaj sankcioj estas aŭtomataj. La aliaj ŝtatoj devas subteni ilin, escepte se kvalifikita plimulto kontraŭas tion.
7. Ĉiu ŝtato, kiu opinias, ke alia ŝtato ne estas konforma al la reguloj de tiu ĉi traktato, povas plendi ĉe la Justeckortumo de la Eŭropa Unio (JKEU). La Komisiono nomos la ŝtaton aŭ ŝtatojn, kiuj akuzendas fare de la aliaj ŝtatoj ĉe tiu kortumo.
8. Tiu traktato ekvalidos kiam dek du el la dudek kvin subskribintaj ŝtatoj ratifis ĝin, kaj plej malfrue la 1-an de januaro 2013.
R. M.J.