Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
LA SENPATRUJULO estas, laŭ la internacia juro, “tiu, kiun neniu ŝtato konsideras sia civitano per apliko de sia leĝaro.”* Ofte, senigita je civitanaj rajtoj, devigata vivi en la ombro, li povas nek frekventi lernejon nek esti san-prizorgata nek posedi havaĵojn nek vojaĝi ...
La ŝanĝegoj okazintaj en Eŭropo kaj en Malgrandazio dum la tuta 20-a jarcento senigis multajn loĝantarojn je ilia civitaneco: armenoj de la otomana imperio, blankaj rusoj fuĝantaj antaŭ la revolucio kaj, kompreneble, multaj judoj. Kun la falo de la berlina muro en 1989, novaj grupoj de senpatrujuloj aperis en orienta Eŭropo, ekz-e la romaoj aŭ la rusoj el la baltaj landoj.
La senpatrujuloj ĝuas statuson alian ol tiun de la rifuĝintoj kaj estas regata de la Novjorka Konvencio de la 28-a de septembro 1954. En 1961, la Ĝenerala Asembleo de la Unuiĝintaj Nacioj (UN) atribuis al la Alta Komisarejo de la Unuiĝintaj Nacioj por Rifuĝintoj (AKR) la mandaton protekti tiujn loĝantarojn kaj ataki la radikojn de la problemo (konvencio pri reduktado de la kazoj de senpatrujeco). Nur 3,5 milionoj de homoj sen civitaneco estis registritaj ĉe la AKR en 2011, dum tiu institucio taksas ilian nombron je proksimume 12 milionoj.
“De jardeko, la Alta Komisarejo pli engaĝiĝis por solvado de la kazoj de senpatrujeco”, notas s-ro Philippe Leclerc, reprezentanto de la AKR en Francio, kiu longe studis la fenomenon. Unu el ĝiaj kaŭzoj, tre malmulte konata, estas la maleblo por la patrino transdoni la civitanecon al sia infano en certaj naciaj leĝaroj. Tio estis la kazo en Indonezio ĝis 2006, kiam leĝo pri civitaneco, subtenata de la AKR, ĉesigis tiun seksan diskriminacion, kiel ĝi faris ĵus en Maroko kaj Alĝerio. “Modelo, kiu povas sentemigi speciale la landojn de Proksim-Oriento”, esperas s-ro Leclerc.
La interveno de la AKR estis ankaŭ decida por solvi la kazon de la krimeaj tataroj delokitaj de Jozefo Stalino kaj al kiuj Ukrajnio fine donis la civitanecon.
La plej granda lastatempa progreso koncernas la transdonon de la civitanec-atesto al 2,6 milionoj da dalitoj (netuŝebluloj) en Nepalo (20 elcentoj de la loĝantaro). Dum longa tempo viktimoj de la kasto-politiko, kiu frapas ankoraŭ aliajn malplimultojn (nome la madhezisojn), ili ricevis la valoran dokumenton ĵus antaŭ la parlament-elektoj de 2007.
La AKR helpas ankaŭ senpatrujulajn komunumojn tiel grandajn kiel tiun de la islamanoj de la raĥina ŝtato en la nordo de Birmo (800.000 homoj), de la bidunoj de la golfoŝtatoj (200.000 homoj) kaj ankaŭ de la montaraj triboj de Tajlando kaj diversaj nomadaj grupoj tra la mondo, kiuj estas en danĝero fariĝi senpatrujuloj. En la registron de la progreso eblas enskribi ankaŭ la ŝtatanigon, en 2003 en Srilanko, de 190.000 “tamuloj de la montetoj” (malsamaj ol la nordaj tamuloj), du jarcentojn post ilia translokado el la brita Hindio al la lokaj teplantejoj! Sed en 2012 daŭre ekzistas koloniaj leĝoj: la posteuloj de la proksimume 100.000 nubiaj senpatrujuloj, kiujn antaŭ jarcento la brita armeo dungis en Kenjo, restas sen la civitaneco de tiu lando.
Fine, en Ameriko, kiu praktikas la “rajton de la grundo”, Domingo estas escepto. Ĝia konstitucio indikas, ke ĉiuj infanoj naskitaj sur ĝia teritorio akiras aŭtomate la civitanecon, escepte de tiuj, kies gepatroj estas eksterlandanoj “en transito”. Tio estas la kazo de centmiloj da haitianoj, eĉ se ili estis enmigrintaj antaŭ jardekoj ...
Aŭgusta CONCHIGLIA.