Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
Diskreta, sed ĉeesta sur ĉiuj kontinentoj, la Alta Komisarejo de la Unuiĝintaj Nacioj pri Rifuĝintoj (AKR) zorgas, ekde 1951, pri la milionoj da rifuĝintoj, senpatrujuloj kaj delokitoj, kiujn kaŭzas militoj aŭ naturkatastrofoj. En 2011, estas la situacio en Libio kaj la streĉiĝoj en la Korno de Afriko, kun siaj vicoj de vagantaj kaj senhavaj loĝantaroj, kiuj mobilizis la agentejon. Sed la AKR ne kontentiĝas per mastrumado de la urĝaj situacioj, ĝi serĉas ankaŭ daŭremajn solvojn por la viktimoj, ofte je la cinikeco de la plej riĉaj ŝtatoj.
KVINCENT MILIONOJ da elradikigitoj en la mondo. Tiu nombro, kiu montras la streĉiĝojn, kiuj trairas la planedon, estas tiu de la loĝantaroj, kiuj devis forlasi sian hejmon pro politikaj kialoj aŭ sekve al naturkatastrofoj. En 2011, pli ol 35 milionoj da homoj ricevis helpon de la Alta Komisarejo de la Unuiĝintaj Nacioj pri Rifuĝintoj (AKR). Inter ili oni distingas nome: la rifuĝintojn — proksimume 10,4 milionoj*, el kiuj pli ol 7 milionoj troviĝas en longdaŭra ekzilo eksterlande, sen perspektivo de esperebla solvo; la delokitoj interne de sia propra lando — 14,7 milionoj da individuoj devenaj el dudek kvin ŝtatoj ricevis la helpon de la AKR en 2011; fine, 837.500 azilpetantoj.
La komenca mandato — protekto kaj helpo por rifuĝintoj — de la AKR, starigita la 14-an de decembro 1950, montriĝas des pli esenca hodiaŭ, ke 80 elcentoj de la trudmigruloj* troviĝas en evolulandoj*, kie ili ne povas certigi sian vivtenadon. Post la dua mondmilito, la AKR intervenis ĉefe en Eŭropo, kie ĝi ricevis la subtenon de la rekte koncernataj industrilandoj. Ĝia buĝeto, nutrata esence per jaraj donacoj de la ŝtatoj responde al alvokoj pli kaj pli urĝaj kaj detalege prikalkulitaj, tiel pasis de 300.000 dolaroj jare en 1951 al 1,8 miliardoj da dolaroj en 2011. Kvankam ĝi estas la plej alta ekde sesdek jaroj, ĝi montriĝas tamen nesufiĉa por alfronti kreskantajn bezonojn.
La AKR devas antaŭ ĉio certiĝi ke la ŝtatoj tenu siajn landlimojn malfermitaj por garantii la cirkulad-liberecon deklaritan en la Universala Deklaro de homrajtoj kaj zorgi pri la minimumaj bezonoj de la homoj (nutraĵo, sanprizorgo, loĝado, edukado), ĉu rekte, ĉu helpe de lokaj aŭ internaciaj asocioj. Komence nur rifuĝintoj (tiuj, kiuj devis forlasi sian landon) kaj senpatrujuloj (vidu A. C.: Tiuj, kiuj ne ekzistas) rajtis je internacia protekto, laŭ la Ĝeneva Konvencio de 1951 kaj la Novjorka Konvencio de 1954.* Sed, de la 1990-aj jaroj, la nombro de delokitoj interne de sia propra ŝtato (internally displaced persons, IDP) superas tiun de la ceteraj devigataj migrantoj. Fronte al la ripetaj homsituaciaj krizoj, la Unuiĝintaj Nacioj (UN) do eksplicite etendis la agokampon de la AKR, kaj la protekto de delokitoj fariĝis ĝia tria mandato, post la subteno al rifuĝintoj kaj al senpatrujuloj. Pli empirie, la agentejo devas ankaŭ respondi al la defio de la “miksitaj migradoj”, kun ekonomiaj aŭ mediaj rifuĝintoj. Sed la plej granda jura malklareco regas pri la statuso de la delokitoj pro medio: “Ni disponigas niajn servojn, kiam niaj rimedoj ebligas tion, klarigas s-ro Philippe Leclerc, reprezentanto de la AKR en Francio. Ni do intervenis post la tertremo en Pakistano kaj la inundoj en la Filipinoj. En tiuj du kazoj temas ankaŭ pri solidareco al landoj, kiuj en la pasinteco akceptis rifuĝintojn.”
En 1992, la UN konceptis la metodon nomatan “grupiĝo” (angle: cluster) kaj starigis la Konstantan Interagentejan Komitaton (angle: Inter-Agency Standing Committee [IASC]), kiu ebligas al pluraj siaj agentejoj agi kune, ankaŭ per alvoko de neregistaraj organizaĵoj (NRO), sub la aŭtoritato de la Oficejo de Kunordigado de Homhelpaj Aferoj (OKHA) (angle: Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, OCHA). En 2011, la AKR lanĉis tiukadre dudek unu help-operaciojn al delokitoj. La plej gravaj okazis en la Demokratia Respubliko Kongo (RDK), en Somalio kaj en Jemeno.
Kun siaj 6.500 konstante surlokaj agentoj, la AKR devas ne nur alfronti urĝajn situaciojn, sed ankaŭ trovi daŭremajn solvojn. Ekz-e ĝi helpas al 2,7 milionoj da afganoj, kiuj troviĝas en Pakistano kaj en Irano, kie okazas de tridek jaroj konfliktoj de granda amplekso.
Sed, ekde 2012, la tuta atento koncentriĝas al Sahelo. Komence de majo oni nombris 130.000 maliajn delokitojn kaj 140.000 samnaciajn rifuĝintojn*, dividitaj inter Maŭritanio, Burkino kaj Niĝero, malriĉaj landoj, kiuj “larĝanime akceptis” tiujn najbarojn en urĝa situacio, oni emfazis ĉe la AKR. La streĉiteco inter la du Sudanoj kaj la sorto de la 100.000 rifuĝintoj en Sudsudano venintaj el la suda Kordofano kaj el la regiono de la Blua Nilo* okupas ankaŭ en plej alta grado la organizaĵon. Tiu devas registri la sudsudananojn kiuj loĝas en Sudano kaj identigi ilin, nome la 107.000 inter ili, kiuj deziras reveni en sian ĵus sendependiĝintan landon. Etiopio, jam inundita de la eliro de somalianoj, akceptis ankaŭ 32.000 novajn rifuĝintojn el Sudano.
La homaj katastrofoj sekvis unu la alian en la jaro 2011: la postelekta krizo de Eburbordo (200.000 rifuĝintoj en Liberio kaj en Ganao; 500.000 delokitoj ene de la lando); la milito en Libio, kiu survojigis milojn da homoj, plej ofte eksterlandajn laboristojn, kiuj okazigis la plej grandan fluon de rifuĝintoj post la popolekstermo en Ruando en 1994: 1,2 milionoj da homoj. Rapide, la 21-an de septembro 2011, la AKR lanĉis operacion, kiu ebligis kunigi la necesajn rimedojn por rehejmenigi proksimume 740.000 afrikajn laboristojn, do gigantan operacion organizitan kune kun la Internacia Organizaĵo pri Migroj (IOM) kaj kun la devenlandoj. Oni kreis akceptozonojn por pli ol 133.000 libianoj venintaj en Tunizio kaj en Egiptio, kaj por miloj da subsaharanoj, kies reveno ne estis planebla (nome somalianoj kaj eritreanoj). La AKR lanĉis por ili la iniciaton “Global Resettlement Solidarity”. Nur 20.000 individuoj — komparu tion kun la sume 1,2 milionoj de personoj, kiuj forlasis Libion — provis atingi la bordojn de Eŭropo, do tre eta parto.
La landoj de la korno de Afriko siavice akceptis en 2011 proksimume 250.000 somaliajn rifuĝintojn, kies fuĝo estigis unu el la plej gravaj homaj krizoj en subregiono jam tuŝita de malsato aŭ de la klimataj kapricoj, ekz-e de la cunamo de decembro 2004. De preskaŭ tridek jaroj Somalio estas plagata de interna milito de armitaj milicoj, al kiuj en la 2000-aj jaroj aliĝis islamismaj grupoj ŝebab. La konflikto havas internacian dimension kun la armea interveno de la najbara Etiopio kaj la ĉeesto de fortoj de la UN. Krome, post la atencoj faritaj de la ŝebab-milicoj en Kenjo, Najrobo decidis, la 16-an de oktobro 2011 por la unua fojo de sia historio lanĉi militan ofensivon sur somalia teritorio.
Elĉerpitaj de semajnojn longa marŝo, komplete senhavaj, ĉiutage proksimume 1.300 somalianoj fuĝantaj el la malsato kaj perfortoj transiris dum monatoj la limon kun la najbaraj landoj, ĉefe kun Etiopio.
Sume, 917.000 rifuĝintoj estis registritaj ĉe la AKR en oktobro 2011, el kiuj kelkaj havis tiun statuson jam de dudek jaroj aŭ estis naskitaj en la tendaroj de la UN, ĉefe en Kenjo. “Kun delokita loĝantaro taksita je 1,4 miliono, oni povas aserti, ke kvarono de la somalianoj estas elradikiĝinta, bedaŭras s-ro Volker Türk, direktoro de la oficejo pri internacia helpo de la AKR. “Tio estas la plej malbona situacio imagebla: al la milito aldoniĝas la sekeco, la klimata ŝanĝo, la malsato ...” La tendaroj, situantaj en regionoj vere ne taŭgaj por kampkulturo, ĉefe en Etiopio, ne povs esperi atingi memprovizadon, do celon, kiun la AKR ne ĉesas preskribi al si por igi la vivon sub la tendoj pli eltenebla kaj malpli dependa de ekstera helpo.
En Kenjo, la ĉeesto de tiom granda nombro de rifuĝintoj (600.000, el kiuj 500.000 somalianoj) nutras fremdulmalamon, kaj certaj politikistoj jam ne hezitas postuli fermon de la tendaroj kaj elpelon de la eksterlandanoj. La AKR, konscia pri tiuj streĉiĝoj, faras la plej grandajn klopodojn por etendi la helpon, kiun ĝi donas al la rifuĝintoj, al la ĉirkaŭanta loĝantaro, ekz-e aliron al akvoĉerpejoj, al prizorgado aŭ al baza edukado. “La helpo al la lokaj komunumoj kiuj gastigas la rifuĝintojn fariĝis en la lastaj jardekoj prioritato, klarigas s-ro George Okoth-Obbo, direktoro de la regiona oficejo Afriko de la AKR. “La gastigantaj landoj lasas la limojn malfermitaj, kiam ili scias, ke la internacia solidareco ludos sian rolon.”
En 2011, la urĝo-situacioj sur la afrika kontinento suĉis la ĉefan parton de la rimedoj, kiujn la AKR disponis, kaj prokrastis la memvolan revenon de proksimume 300.000 afrikanoj (nome 131.000 angolanoj, 60.000 liberianoj kaj 100.000 ruandanoj), en kies landoj denove regis paco.
Mezume nur 10 elcentoj de la rifuĝintoj sukcesas integriĝi en la lokaj socioj, nome per akiro de laborpermeso. Tanzanio estas escepto: por la tria fojo de sia historio, Daresalamo efektive dekretis, en novembro 2011, la ŝtatanigon de rifuĝintoj ĉeestaj sur ĝia teritorio. Temas nome pri 162.000 burundianoj, kiuj fuĝis el la etnaj persekutoj en la regiono de la Grandaj Lagoj. Tamen, tiu larĝanima dispono estis akompanata de kondiĉo: aŭtoritata relokado de la koncernatoj en diversajn lokojn de la lando, por eviti la estiĝon de “burundia enklavo” en Tanzanio. Pro manko de taŭgaj klarigaj kampanjoj kaj preparo, la lokaj komunumoj, kiuj devis gastigi tiujn rifuĝintojn, kontraŭis tion, kaj estis en tio subtenataj de demagogaj politikistoj. La rifuĝintoj, el kiuj iuj tamen estis akirintaj ekonomian aŭtonomecon kaj kontribuis al la prosperiĝo de la loka kampkulturo, post tiu rifuzo ĉesigis ĉian aktivecon kaj atendis ekscii sian sorton. “Ili troviĝas en juraj kaj politikaj projektoj, kiuj paralizas ilin kaj kiuj kun la tempo denove dependigas ilin de la internacia helpo”, bedaŭras s-ro Okoth-Obbo.
En Irano, ĝojas la AKR, la miliono de rifuĝintoj loĝantaj en urba medio akiris de Teherano la rajton labori kaj, pro tio, aliron al loĝado, al sanprizorgado kaj al edukado.
En Azio, kie troviĝas 10,6 milionoj de rifuĝintoj kaj de delokitoj, do proksimume triono de la loĝantaro je la ŝarĝo de la AKR, oni indikis la aperon de formoj de solidareco aŭ de loka integriĝo. Kvankam ili ne subskribis la Ĝenevan Konvencion, Malajzio kaj Barato estas la du landoj de la mondo kiuj akceptas la plej grandan nombron de rifuĝintoj en urba medio. Multaj islamanoj, kiuj devenas el la nordo de la ŝtato Raĥino en Birmo (nun Mianmaro), kaj proksimume 11.000 rifuĝintoj el la strio de Atjeh (Indonezio), eskapintaj el la cunamo de 2004, estis akceptitaj en Malajzio, kiu jam donis al tiuj la rajton labori.
La landoj de la Organizaĵo de Islama Kunlaborado (OIK, france OCI), akceptas 50 elcentojn de la rifuĝintoj en la mondo. Por la unua fojo, en majo 2012, tiuj ŝtatoj, kiuj ne subskribis la Ĝenevan Konvencion, renkontiĝus sur ministra nivelo kun la AKR en Turkmenio. Oni pritraktis la kazon de Sirio kaj de la malnovaj irakaj rifuĝintoj, kiuj vivas tie, kaj tiun de Afganio kaj de ĝiaj 5,7 milionoj de rifuĝintoj (plejparte longtempaj), kiuj troviĝas en la programo. “En 2010, lamovado j de libervola reveno estis la plej malfortaj de dudek jaroj. Nur 200.000 rifuĝintoj decidis reveni en sian landon, dum la mezumo de la du lastaj jardekoj estis pli ol miliono jare”, emfazas s-ro Türk.
Por la 7 milionoj de rifuĝintoj en la mondo, kiuj havas nenian perspektivon reveni, la loka integriĝo aŭ la instaliĝo en tria lando fariĝas la sola solvo. Tion faris la 45.000 (el 108.000) butananoj de longa tempo rifuĝintaj el Nepalo, kiuj profitis en 2011 programon de reinstaliĝo en tria lando. Kvankam la ŝtatoj, kiuj gastigas rifuĝintojn por ilia reinstaliĝo, estas pli multnombraj ol antaŭe (dudek kvin)*, malpli ol la duono el la 172 akcepto-petoj submetitaj de la AKR en 2011 estis plenumitaj.
Dum Eŭropo pli kaj pli striktigas la kondiĉojn por doni azilon (nur du elcentoj de la rifuĝintoj el Libio estis en Eŭropo akceptitaj en 2011), la subsahara Afriko alfrontiĝas fortan multiĝon de petoj. Pli ol 100.000 estis submetitaj al Sud-Afriko en 2011 (50.000 en Francio dum la sama periodo), kaj 180.000 en la antaŭa jaro (el kiuj 10.083 estis akceptitaj). Kvankam Pretorio donas ĝustajn kondiĉojn por ekzamenado de la kazoj al ĝi submetitaj, la strikta aplikado de unu el la disponoj de la leĝo pri enmigrado montras la intencon pli striktigi la aferon: temas pri tiu, kiu ebligas la resendon de la demandantoj al la lasta transita lando, kiun ili transiris antaŭ ol atingi la sud-afrikan limon. Tiu politiko ne koncernas la zimbabvanojn kiuj fuĝas el la disfalanta reĝimo de s-ro Robert Mugabe, kies nombro estas milionoj, sed ĝi malhelpas la alvenon de migruloj el la korno de Afriko aŭ el la centra Afriko. Pretorio pravigas la akrigon de sia politiko per la timo de eksplodoj de fremdulmalamo similaj al tiuj, kiuj fajrigis la ladurbojn en 2009 kaj faris centojn da viktimoj.
Kun la malcertecoj kaŭzitaj de la ekonomiaj kaj sociaj krizoj kaj ankaŭ de la defioj de tiu ĉi jarcento, ekz-e la media malboniĝo, la kresko de la loĝantaro aŭ la fikomerco per armiloj, tiuj kiuj troviĝas marĝene de la socio — inter ili la rifuĝintoj, la azilpetantoj kaj la senpatrujuloj — estas facila predo por la figazetaro kaj por la demagogoj.
Evidente la solidareco ne montriĝas ĉiam kun la sama fervoro en la diversaj kazoj. Oni bedaŭras ĉe la AKR, ke la komunikiloj pritraktis la kazon de la krozŝipo Costa Concordia, kiu rompiĝis ĉe la bordo de Toskanio, tute alie ol la kronikon de la ŝiprompiĝo de la malfortaj ŝipetoj ŝarĝitaj de anonimuloj el la suda bordo de Mediteraneo. La debato en Eŭropo temas efektive pli pri la rimedoj por malebligi la alvenon de tiuj, kiuj riskas sian vivon por transiri la maron ol pri la subteno al la devenlandoj.
Augusta CONCHIGLIA.