Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
La Internacia Agentejo pri Atomenergio (IAAE) staras antaŭ nesolveblaj problemoj. Kion fari kun la intera mastrumado de la alte radioaktivaj rubaĵoj (vd la noton 3 de la artikolo Ambivalenco de la Internacia Agentejo pri Atomenergio (IAAE)) ĝis ilia definitiva geologia stokado? Eĉ se neniu nova atomcentralo estus konstruota, la 429 aktivaj reaktoroj daŭre produktas sian ĉiujaran kvanton de uzita brulaĵo, pri kiu la IAAE taksas, eŭfemisme, ke la akumulado “restas sufiĉe konstanta”.* Provizore stokitaj en malvarmigaj banejoj, tiuj rubaĵoj entenas plutonion, kies totalan kvanton oni taksas je proksimume 250 tunoj, do la ekvivalento de ĉiuj stokoj de milita plutonio de la planedo, sufiĉe por fabriki 50.000 atomkapojn.*
Atomreaktoro de mil megaŭatoj produktas inter 230 kaj 260 kilogramojn da plutonio en ĉiu jaro de funkciado, kaj necesas nur kvin kilogramoj da plutonio por fabriki atomarmilon. Parto de tiu plutonio, la PU 239, kies duonviva periodo (post kiu ĝia radioaktiveco malkreskas duone) estas 24.000 jaroj, estas reuzata en la miksita brulaĵo de urania oksido kaj de plutonio (MOX), destinita en iuj reaktoroj de malpeza akvo, kiel la unuo 3 de la centralo de Fukuŝimo aŭ la estonta eŭropa prema reaktoro (EPR) de Flamanville. Tiu brulaĵo estas materialo alte venena, per kiu komercis la franca elektrokompanio Electricité de France (EDF) kaj la Cogema* en la 1980-aj jaroj, kaj nuntempe la franca grupo Areva. La enspiro de kvanto de deko da miligramoj estas mortiga.*
Oficiale, la MOX servas por recikligi la stokojn de plutonio por malrapidigi ilian akumuladon kaj pravigi la metodon de retraktado. Ĝi estas antaŭ ĉio profitiga agado por la atomindustrio, spite al la riskoj ligitaj kun la elmetiĝo de la laboristoj al tiu substanco, transportata trajne tra Eŭropo kaj ŝipe en kestegoj al Japanio.
La strategio de eksportado de la MOX fare de Areva altigas la riskojn de deturnado. En 1994, 70 kilogramoj da plutonio, eskapintaj el la kontroloj, akumuliĝis en la instalaĵoj de telemanipulado de la fabriko de produktado de la brulaĵo MOX en Tokajo (Japanio). La sama speco de incidento estis konstatita en 2009 en Cadarache (Francio), kie pluraj dekoj da kilogramoj de plutonio restis en la kestoj de telemanipulado, ekster ĉia librotenado.
Agnès SINAÏ.