Tekstaro de Esperanto

EN SIRIO “la ĥemiaj armiloj estas sub kontrolo”, informas Le Figaro, la 22-an de julio 2012; “usonaj specialaj fortoj estis dismetitaj surloken por antaŭmalhelpi ilian disigon”. Kaj diplomato postenigita en Jordanio avertas: “Ĝuste la minaco de ĥemiaj armiloj povas okazigi laŭcelan usonan intervenon.” Do, en Damasko ni retroviĝas, escepte de kelkaj nuancoj, en la scenaro skribita en Bagdado dek jarojn antaŭe. Ĉu s-ro Bachar-Al-Assad lanĉos siajn amasdetruajn armilojn kontraŭ sia opozicio? Tiu akuzo estas tamen jam malnova je kelkaj monatoj: “Mortigistoj de Assad lanĉis en la regiono de Al-Rastan, ne malproksime de la ribela urbo Homs, aerajn operaciojn kun uzado de venena gaso”, raportis jam en septembro 2011 la retejo de Bernard-Henri Lévy.*

La AFP aŭdis tiun aserton de deko da interparolantoj en la provinco de Hama, skribis la gazetara agentejo kun escepta prudento, la 27-an de julio 2012. “Sed, spite al semajno da esploroj, neniu ribela ĉefo, tribestro, kuracisto, simpla batalanto aŭ civilulo povis doni nerefuteblan pruvon.” La milito en Sirio, konkludas la informo, “estas ankaŭ tiu de informado kaj misinformado”.

La 29-an de januaro 2012. La misinformo eliris el konto de Twitter (@Damascustweet) apartenanta al “aktivuloj proksimaj de la opozicio”*: Laŭ tio, s-ro Al-Assad fuĝis el Sirio. La prezidant-palaco estas, laŭ tio, ĉirkaŭata de la Libera Siria Armeo (LSA), kaj la diktatoro en sia prema situacio provis atingi la internacian flughavenon de la ĉefurbo kun edzino, infanoj kaj bagaĝoj por fuĝi al Moskvo. La “onidiro”, kvankam ĝia vereco ne estas konstatebla, “ne estas senbaza”, certigas la retejo de la gazeto Nouvel Observateur: “Laŭ la korespondento de la BBC en la Mezoriento, Jeremy Bowen, la LSA jam ne estas pli ol tridek minutoj de la prezidantpalaco de Bachar Al-Assad; milita situacio, kiu povus instigi la diktatoron al fuĝo ...”*

La 18-an de julio 2012. Dum nova ofensivo de la ribeluloj kaŭzas alfrontiĝojn kun senprecedenca intenso en Damasko, bombo eksplodas en la ĉefstabo de la siria Nacia Konsilantaro pri Sekureco, kaj mortigas nome la ministron pri defendo kaj Assef Shawkat, bofraton de s-ro Al-Assad. En la francaj informaj aŭdvidaj komunikiloj la reprezentantoj de la opozicio, esence devenaj el la Siria Nacia Konsilantaro (SNK), komentas la eventon rekte. La reĝimo, kredas oni, vivas siajn lastajn tagojn, eĉ lastajn horojn. “Jes, ni povas diri ke tio estas la komenco de la fino”, opinias s-ino Randa Kassis*, prezidanto de la Siria Laika kaj Demokratia Koalicio, membro de la SNK. Anonimaj fontoj, citataj de la brita taggazeto The Guardian, asertas ke s-ro Al-Assad persone estis vundita de la atako. Lia edzino refoje flugis al Moskvo. La LSA kaj islamisma grupeto deklaras sin farinto de la atenco, dum la reĝimo vidas en ĝi la manon de la “eksterlandaj potencoj” kiuj subtenas la armitan opozicion (Turkio, Kataro, Saud-Arabio ...).

Du tagojn poste, s-ro Al-Assad akceptos “foriri”, “sed en maniero civilizita”. Tion anoncas depeŝo de la franca agentejo Agence France Presse (AFP), la 20-an de julio iomete antaŭ la 9-a horo. Tion konfirmas tridek minutojn poste la brita konkuranto Reuters. En la realo, la informo estas ĉerpita el interparolado de la ambasadoro de Rusio kun Radio France Internationale (RFI). Li neniel anoncis la foriron de s-ro Assad, sed limiĝis memorigi la promeson de Sirio, farita la 30-an de junio en Ĝenevo, iri “direkte al reĝimo pli demokratia” ...

La demokratio, jen por kio la sirianoj batalas de marto 2011 kaj la ribelo de la loĝantaro, subpremata kun brutaleco kaj krueleco larĝe dokumentitaj.* Sed la konflikto okazas ankaŭ sur la komunikila tereno, milito kiun la plej multaj okcidentaj gazetoj prisilentas. Certe, la surloka realaĵo estas aparte malfacile perceptebla. La reĝimo donas siajn vizojn laŭgute. Tiuj kiuj, riske de sia vivo, sukcesas atingi la ribelulojn, uzas ĉiuj aŭ preskaŭ ĉiuj la samajn kontaktojn de la LSA; iliaj raportoj poste adaptiĝas al la storytelling [inventado de historioj], uzata de tiu sama LSA kaj de ĝiaj turkaj, saŭd-arabaj kaj kataraj patronoj: barbara reĝimo dispremas en la sango pacajn manifestaciojn, defendatajn de demokratiemaj aktivuloj riĉaj je kuraĝo sed malriĉaj je ĉio: armiloj, municio, medikamentoj ...

Tiuj kelkaj ĵurnalistoj, kiuj akceptis la inviton de la reĝimo* de s-ro Al-Assad, rakontas sen surprizo radikale malsamajn historiojn: tiujn pri kadavroj de soldatoj kruelege kripligitaj kiuj amasiĝas en la kadavrejoj de la malsanulejoj, pri malplimultoj (kristanaj, aluitaj ktp) terorigataj de armitaj bandoj, kiuj ne faras liberigan militon, sed religian gerilon subtenatan de la petrolmonarĥoj de la Golfo.

Embarasa por la armita opozicio estas la fakto, ke la ĉeesto en Sirio de ĝihadistaj grupoj, el kiuj certaj konsideras sin membroj de Al-Kajdo, estas nun pruvita. Jen plia kialo, martelas la gazeto Libération (la 6-an de aŭgusto 2012) por “helpi politike kaj armee” la ribelulojn, “eĉ se nur por ne lasi la kampon libera kaj la finan venkon al la islamistoj”.

Disigi la bonan revolucian tritikon disde la ĝihadista lolo montriĝas kelkfoje delikata tasko. Abu Hajjar, “islama batalanto, kiu forlasis la parizan regionon antaŭ kvar monatoj por partopreni en la ribelo kontraŭ la reĝimo de Bachar Al-Assad”, difinas sin kiel “islama aktivulo kaj ne kiel batalanto proksima al Al-Kajdo”. En siaj tekstoj en Le Figaro li ĵuras, ke la “kristanaj kaj aluitaj malplimultoj”, kiuj plimulte subtenas la reĝimon, “reprezentiĝos en la parlamento” en la Sirio de morgaŭ.* Le Figaro indikas, ke li malfermis “oficejon de preĝado” en la vilaĝo Sarjeh por diskonigi la “malpermesitajn librojn” de Ibn Taymiyya, “granda teoriulo de la ĝihado”, memorigas Le Figaro, sen precizigi, ke li estas ankaŭ la aŭtoro de fatwa kiu alvokas al sankta milito kontraŭ la aluitoj.

Sed tiuj kelkaj atestoj ne ĝenas la intrigon de la siria dramaturgio: bombado de Homso, masakro de Hula, mortigo de la ĵurnalistoj Marie Colvin, Rémi Ochlik kaj Gilles Jacquier — tiu, ŝajnas nun, estis mortigita de pafoj el la ribelaj pozicioj. Manpleno da agantoj dominas la rakontadon de la konflikto. Inter ili, la precipaj satelitaj ĉenoj de la Proksimoriento, i.a Al-Arabiya kaj Al-Ĵazira proprietoj de la pezpezuloj de la Araba Ligo, nova laŭtparolilo de la diplomatio de la Golfo: Saud-Arabio kaj Kataro. Tiuj absolutaj monarĥioj, kiuj apogas sin sur nenia demokratia legitimeco, sed subtenas la “liberecon” ĉe siaj najbaroj, faras “regionan malvarman militon” kiel pri Sirio, la lasta araba reĝimo kiu, laŭ ili, partoprenas en la “ŝijaisma arko”, kiu nun etendiĝas de Bejruto ĝis Bagdado kaj ŝanceligas Barejnon.

Tiuj televidkanaloj ĝuas aprioran konfidon koncerne la fidindecon de la informoj, kiujn ili dissendas, kiom ajn fantaziaj ili estas. Ekz-e la eseistino Caroline Fouret skribas en la gazeto Le Monde (la 25-an de februaro 2012): “Laŭ Al-Arabiya, oponantoj al la irana reĝimo asertas, ke ilia registaro liveris krematorian fornon al sia siria aliancano. Instalita en la industrizono de Alepo, ĝi funkcias seninterrompe ... Ĉu por bruligi la kadavrojn de la oponantoj?”

Por la resto, la komunikiloj apogas sin sur la Siria Observejo de la Homrajtoj (SOHR), organismo kiu liveras, tra la gazetaraj agentejoj AFP, AP kaj Reuters, la bilancojn de la alfrontiĝoj kaj la raportojn de la armita opozicio. Ĝia fondinto, s-ro Rami Abdel Rahman, rakontas, ke li elmigris en la jaro 2000 al Britio, kie li havas butikon pri vestaĵoj. De sia loĝejo en Coventry li asertas ke li estas “la sola membro de sia organizaĵo bazita en Anglio. Sed mi havas ducent libervolajn korespondantojn en Sirio, en Egiptio, en Turkio kaj en Libano. Ili estas militistoj, kuracistoj, aktivuloj de la opozicio”. Li diras pri si mem, ke li estas komplete neŭtrala: “Mi ne estas financata de iu ajn. Mi kreis la SOHR en 2006, ĉar mi volis fari ion por mia lando.” Kiel, helpata de unu simpla sekretario, li povas akiri kaj kontroli kvazaŭ en reala tempo la ciferojn (de mortintoj kaj vunditoj) de la militaj alfrontiĝoj en la diversaj punktoj de la lando?

La franca gazetara agentejo donis ĉiukaze al la SOHR la statuson de neevitebla fonto, kiel diras Ezzedine Saïd: “La unuan fojon ni uzis la SOHR en novembro 2006. Tiu organizaĵo montriĝis en la pasinteco fidinda kaj kredinda, pro tio ni daŭre uzas ĝin.” La ĉefredaktisto de la stacio en Nikosio, en Ĉipro, kie la depeŝoj pri la Mezoriento estas centrigataj, tamen koncedas, ke “niaj ĵurnalistoj havas praktike nenian surlokan kontakton kun la korespondantoj de tiu organizaĵo. Tiuj, kiuj laboras en Damasko, ne povas labori libere. Ili ne kapablas doni rigardon sur la tutaĵo de la situacio en la lando. La SOHR, kiu en siaj komunikaĵoj neniam engaĝiĝas politike, ne estas perfekta fonto. Sed ĝi donas la malplej fantaziajn nombrojn pri la surlokaj mortintoj”. Ĉe la AFP, iuj ne kaŝas sian ĝenon: “Ni perfekte scias, ke la SOHR ne estas fidinda, bedaŭras granda raportisto de la internacia servo. Sed ni tamen daŭre dissendas ĝiajn nombrojn. Kiam oni demandas la direktejon, ĝia respondo estas ĉiam la sama: “Verŝajne vi pravas, sed la aliaj agentejoj faras la samon. Kaj nia sektoro estas tre konkurenca.””

La maniero, per kiu la SOHR ekz-e raportis pri la masakro de Hula, igas pridubi ĝian deklaritan senpartiecon, kaj same la fidindecon de ĝiaj korespondantoj. La 25-an de majo 2012, en Hula, 108 homoj ja estis masakritaj. La kadavroj de 49 infanoj kaj de 34 virinoj kuŝas en tiu distrikto de pluraj vilaĝoj norde de la urbo Homso. En komunikaĵo de la 26-a de majo kaj disvastigita de la AFP, la SOHR raportas unue la morton de 90 homoj, mortigitaj en bombadoj. La observistoj mandatitaj de la UN kaj de la Araba Ligo asertas, la 29-an de majo, ke la plej multaj viktimoj estis ekzekutitaj per tranĉilo. La Unuiĝintaj Nacioj raportas samtage, ke la sektoro de la masakro estas tenata de la fortoj de la ribeluloj.

Neniu fonto sendependa kaj fidinda povas hodiaŭ diri, kio reale okazis en Hula. Tio ne malhelpis, ke la unua raporto de la SOHR estis larĝe dissendita kaj ekspluatita de la franca diplomatio por cedigi Rusion kaj la Konsilantaron pri Sekureco de la Unuiĝintaj Nacioj (UN): “La masakro de Hula povas disvolvi la spiritojn”, esperis la ministro pri eksterlandaj aferoj, s-ro Laurent Fabius, en interparolado kun Le Monde (de la 29-a de majo 2012).

S-ino Donatella Rovera, kiu laboras por Amnestio Internacia, iris kaŝe al Sirio dum tri semajnoj, en aprilo kaj majo de tiu ĉi jaro, por provi fari homan bilancon de la konflikto. Ŝi indikas la malfacilon de tia tasko: “La malsanulejoj ne estas fontoj fidindaj, ĉar la vunditoj ne povas iri tien sen arestiĝi de la sekurec-fortoj. Mi troviĝis en Alepo dum masiva operacio de la armeo. Mi vidis la malgrandajn taĉmentojn de kuracistoj provizore instalitaj en loĝejoj, kie subekipitaj kuracistoj provis mildigi la suferon de la vunditoj. En tiaj kondiĉoj la bilancoj estas pli simple fareblaj. Kiam oni venas post la faroj, necesas kokekti la atestojn de la postvivantoj, najbaroj, noti la signojn postlasitajn surloke, ekz-e de obusaj splitoj aŭ spurojn ĉe la muroj.” Kaj ŝi emfazas, ke “eblas labori ekstere de la lando, sed tiam prezentiĝas kromaj malfacilaĵoj. Nome pri la fidindo de la fontoj kiujn oni konas malbone kaj kiuj povus esti tentataj nin manipuli”. Fine de julio, Amnestio Internacia nombris 12.000 mortintojn, kontraŭ 19.000 de la SOHR. La rigoro, kiun la NRO asertas apliki, kontrastas kun la nombroj donitaj de s-ro Abdel Rahman. Kaj antaŭ ĉio ili ne kongruas kun la diktatora tujeco, kiu nun kondiĉas la komunikilan ekonomion, kaj speciale ĝiajn ciferecajn retojn.

Marc DE MIRAMON kaj Antonin AMADO.