Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Le Monde diplomatique en Esperanto 2011-2013

La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.

Proksimuma verkojaro: 2011-2013

Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”

Unueca lingvo

UNUECA MERKATO, unueca mono, ĉu unueca lingvo? La pordoj kaj la pontoj, kiuj ilustras la eŭropajn monbiletojn, jam enkarnigas la fluecon de la interŝanĝoj inter komercantoj sen ankriĝo kaj sen historio. Ĉu ankaŭ necesas, ke la studentoj povu forlasi sian landon sen vortaro? Kun flughavena angla kiel lingva pasporto, uzebla ĉie, speciale en la francaj universitatoj.

Ĉar tiuj restis ankoraŭ tro longe “miskongruaj” — kiel la cetero de la lando. Imagu, tie oni daŭre parolas ... la francan! S-ino Geneviève Fioraso, ministro pri supera edukado kaj pri esplorado, volas forigi tiun “lingvan obstaklon” kiu senkuraĝigas “la studentojn de la sojlolandoj, Koreio, Barato, Brazilo” veni por studi en Francio.

Dudek naŭ ŝtatoj havas tamen kiel oficialan lingvon tiun de Moliero (kvindek ses tiun de Ŝekspiro). Kaj la nombro de francparolantoj ne ĉesas kreski, speciale en Afriko.* Sed, se juĝi laŭ la dorna vojo kiun tiu lingvo trudas al ili, la studentoj de tiu kontinento ne estas tiuj, kiujn Francio volas allogi. Ne sufiĉe riĉaj, ne sufiĉe kapablaj pagi la (altajn) aliĝkotizojn por komerca aŭ inĝeniera altlernejo.

* S-ro Laurent Fabius, franca ministro pri eksterlandaj aferoj, uzas la kutimajn kalkulojn kaj taksas, ke “80 elcentoj de la francparolantoj de 2050, do 700 milionoj da homoj, estos afrikanoj”.

En la usonaj universitatoj, kie la proporcio de eksterlandaj studentoj (3,7 elcentoj) restas tre malalta kompare kun tiu de la francaj institucioj (13 elcentoj), neniu havis la ideon ripari tiun “postrestadon” per instruado en la ĉina aŭ la portugala. “Se ni ne permesas la lecionojn en la angla, ni troviĝos kvinope ĉirkaŭ la tablo diskutante pri Proust”, tamen ironiis s-ino Fioraso. S-ro Nicolas Sarkozy montris sian malestimon al la klasikaj studoj per tio ke li bedaŭris la studentojn kondamnitajn legi La Princesse de Clèves [La princidino de Clèves] anstataŭ studi juron aŭ komercon.

La leĝo Toubon, voĉdone decidita en 1994, dispozicias, ke “la lingvo de instruado, de la ekzamenoj kaj konkursoj, same kiel tiu de la disertacioj kaj raportoj en la publikaj kaj privataj institucioj estas la franca”. Malamikaj al tiu regulo, “kiu devenas el la lasta jarcento”, manpleno da prestiĝaj universitatanoj pretendas, ke la defendo de multlingvismo (ankoraŭ vigla, en tiu ĉi jarcento, en la plej multaj internaciaj organizaĵoj ...) malinstigas la parolantojn de la angla veni por studi en Parizo.*

* Facultés: les cours en anglais sont une chance et une réalité [Universitatoj: la lecionoj en la angla estas ŝanco kaj realaĵo], Le Monde, 8-a de majo 2013.

Sed la “logeco ” de lingvo ne resumeblas per la vendo de studlokoj al “sojlolandoj ”. Ĝi devenas el maniero interkomunikiĝi kun aliaj, pensi la mondon, inkluzive de tiu kiu venos. Ĉu Francio, kiu batalis por defendi sian kinarton kaj siajn kanzonojn, povas akcepti ke iun tagon la esplorado kaj la scienco esprimiĝos ekskluzive en la lingvo, ofte mistraktata, de la plej potenca ŝtato?

“Hodiaŭ, notas la lingvisto Claude Hagège, la paradokso estas, ke la usonigo, la disvastigo de la angla, estas io, pri kio taskas sin aliaj ol la usonanoj. ” Bonŝance, aliaj ol la francoj — speciale en Afriko kaj en Kebekio — ebligis al la kultura diverseco prosperi. Ilia persistemo meritus ke ĝi inspiru la politikajn respondeculojn pli ol la totalisma fatalismo de manpleno da universitatanoj.

Serge HALIMI.