Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Le Monde diplomatique en Esperanto 2011-2013

La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.

Proksimuma verkojaro: 2011-2013

Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”

La vojoj de la revoluciuloj

VIVOJ DIVERSAJ, pasio komuna: tiuj de la komunistoj de la “fajrojaroj”, de la 1930-aj jaroj en la koncentrejoj, naziaj, francaj de la Viŝia reĝimo; aŭ stalinaj.

Jen la escepta vivo de tiu belga advokato, Jean Fonteyne, kiun lia nepo elvokas kun empatio.* Naskita en 1899, Fonteyne kreskis en la intelektularo. Sed li malkovris la “laboristajn tranĉeojn”, kaj faris filmon pri la filmestiĝo de “Mizero en Borinage”, la rimarkinda dokumentfilmo de Joris Ivens kaj Henri Stork, dediĉita al legenda batalo de la ministoj (1932). Bruselo estis tiam la centro de la Komunista Internacio en okcidenta Eŭropo. En la kulisoj, kaj en tiuj de la unua ambasadejo de Sovetio en Belgio (1935-1940), Fonteyne fariĝis la “komplico” de la ambasadoro Evgeni Rubinin. Rubinin estis proksimulo de Maksim Litvinov, la ĉefo de la sovetia diplomatio, kies politiko nomata “kolektiva sekureco” (kontraŭfaŝisma) estis rompita de la interkonsentoj de Munkeno en 1938 kaj de la germana-sovetia traktato de 1939. Memoro de okazoj tragedie preterlasitaj. Foneyne akceptis francajn komunistajn gvidantojn, interalie Maurice Thorez, en la jaro 1940 sekrete sendita ikon, kaj la tre sekretan Eugène Fried (“Clément”), murditan en 1943, kaj multajn ceterajn figurojn. En 1943 li estis arestita kaj poste deportita al la koncentrejo Buĥenvald [Buchenwald].

* Jean Lemaître: C’est un joli nom, camarade. Jean Fonteyne, avocat de l’Internationale communiste [Bela nomo, kamarado, Jean Fonteyne, advokato de la Komunista Internacio], Aden, Bruselo, 2012, 378 paĝoj, 22 eŭroj.

La biografioj de tiuj, kiujn li renkontis aŭ helpis — ofte riĉaj je romanecaj elementoj — povis, aŭ povus, troviĝi en la altvalora kaj jam memorinda “Kominterno: la historio kaj la homoj”* La ĉefa aŭtoro de tiu vortaro, la historiisto José Gotovitch, cetere aŭtoras libron plenan de analizoj kaj de portretoj de belgaj komunistoj*, interalie pri Marcelle Leroy, feminisma aktivulino kaj framasono, kaj pri Marc Willems, gvidinto de la partio sendita en la Gulag-on en 1937, kiam li vivis en Sovetio. Gotovitch, prilaboras novajn kampojn, kiam li esploras la rilatojn inter la Kominterno (la Komunista Internacio)* kaj la “frataj partioj”, la revolucia sindikatismo inter la du mondmilitoj, la eksterleĝeco sub la nazia okupado, la komplikajn rilatojn inter la socialistoj (alfrontitaj kun la perfido de sia prezidanto)* kaj la Belga Komunista Partio (PCB laŭ la franca). La PCB iniciatis la ĉefan organizaĵon de popola rezistado, la Fonton de Sendependeco (france: Front de l’indépendance, FI), plurisma, ties Belgan Armeon de Partizanoj, ties Komitatojn de Sindikata Batalo (france: Comités de lutte syndicale, CLS) kaj ĝian Komitaton de Defendo de la Judoj ...

* Collectif, Komintern: l’histoire et les hommes. Dictionnaire biographique de l’Internationale communiste [Kolektivo, Kominterno: La historio kaj la homoj. Biografia vortaro de la Komunista Internacio], L’Atelier, coll. “Jean Maîtron”, Ivry-sur-Seine, 2001.
* José Gotovitch, Du communisme et des communistes en Belgique. Approches critiques [Pri la komunismo kaj la komunistoj en Belgio. Kritikaj alproksimiĝoj], AdenCarCoB, Bruselo, 2012, 436 paĝoj, 30 eŭroj.
* Vd nialingve Georgo Dimitrofo: Raporto al la 7-a Kongreso de la Komunista Internacio; Harald Neubert: La Kominterno en la 1930-aj jaroj kaj la koncepto de unueco; kun enkonduko de Günther Judick, elgermanigitaj de Vilhelmo Lutermano, Monda Asembleo Socia (MAS), 2011, 113 p., ISBN 978-2-918300.
* Dum la germana invado, en majo 1940, Henri de Man, prezidanto de la Belga Laborista Partio (POB laŭ la franca), aliĝis al la okupanto. Li malfondis la POB kaj starigis la nazifavoran solan sindikaton, la Union de la intelektaj kaj manaj laboristoj (france: Union des travailleurs intellectuels et manuels, UTMI).

Efraïm Wuzek estas alia reprezentanto de tiu idealo, kiu realiĝis en travivataj decidoj. Pola komunisto kaj judo membro de la Palestina Komunista Partio, li engaĝiĝis en la kompanio Botwin (de plaj judoj) de la Internaciaj Brigadoj en Hispanio. Postvivante, li traspertis la akran leĝon de la francaj koncentrejoj de la Vichy-reĝimo. Lia filino esploras kun delikateco kaj precizo la agititan vivon de komunisto kiu spertis la malesperon post la malkaŝo de la krimoj de Stalino. Liaj memoraĵoj el Hispanio estas ĉi tie por la unua fojo publikigitaj en la franca lingvo, en verko kiu entenas la liston de la batalantoj de la kompanio Botwin.*

* Efraïm Wuzek, Combattants juifs dans la guerre d’Espagne. La compagnie Botwin [Judaj batalantoj en la milito de Hispanio. La komanio Botwin], prezentita kaj prinotita de Larissa Wozek-Gruszow, Syllepse, kolektaĵo “Yiddishland”, Parizo, 2013, 219 paĝoj, 22 eŭroj.

Jean-Marie CHAUVIER.

Tiu artikolo aperis en la franca eldono en aprilo 2013.