Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2011-2013
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
En la publikaj transportiloj same kiel hejme, multaj ĉinoj havas ekranon konstante sub siaj okuloj: kun prokrasto aŭ en reala tempo, ili spektas siajn preferatajn elsendaĵojn, kiuj estas sufiĉe similaj al la okcidentaj programoj. Se, antaŭe, la historiaj serioj havis unuan lokon, nuntempe la real-televidaj elsendoj havas plej grandan sukceson... sed sub zorga okulo de la komunista Partio.
Neniu ĵurnalo iam ajn postrestas sub la sidlokoj de la artikita buso n-ro 639, kiu trairas ĉiumatene la novan financan kvartalon de Jianwai Soho. Ĉar la vojaĝantoj nur rigardas siajn inteligentajn poŝtelefonojn smartphone, sur kiuj spekteblas la parolkonkuroj inter la karisma Pan Shiyi, 49-jara, kaj lia tiutaga invitito. La magnato de la nemoveblaĵoj animas “La Amikoj de Pan Shiyi”, tre popularan debato-elsendon frue dissenditan kaj elŝutitan por esti spektata en la transportiloj.
Li konkurencas la elsendon “la matena alvoko”, ĉiutagan retan babiladon de Gao Xiaosong, 44-jara, long-hara komponisto, eksa juĝisto de televida kantkonkurso, kiu restis ses monatojn en malliberejo pro stirado dum ebrio. Dum dudek minutoj kaj sen helplegilo, tiu falsa diletanto liveras siajn klerajn pripensojn pri nekongruaj temoj: la trompe aranĝitaj ĉinaj futbalmatĉoj, la usona vetur-regularo, la eŭropa kino. Kun tri milionoj da fidelaj regulaj spektantoj, “La matena alvoko” malstabiligas la tradiciajn ĉenojn, kiuj batalas por akiri la rajton je redissendo... manke de kapablo mem novigi.
La ĉina televido kaj ĝiaj cent milionoj da televidiloj (unu por tri loĝantoj) estas templo de kanto-konkursoj. La kanaloj en la provincoj Hunan, Zhejiang aŭ Jiangsu brile adaptas la eksterlandajn realtelevidajn muzikajn elsendojn. Ĉi tiun jaron, ĉiuvendrede inter januaro kaj aprilo, Hunan-TV proponis dum la unua parto de la vespero “I am a singer” (Mi estas kantisto). Simpla ideo: sep ĉinaj famuloj, taivanaj aŭ hongkongaj konkursas ĉe la mikrofono, interpretante la plej sukcesajn kantojn de la nacia repertuaro. Ĉiu eta elemento de la studio — de la trinkaĵoj de ĵurianoj ĝis la markaj vestaĵoj de la artistoj — estis preteksto por nova reklama superŝutado, ebliganta enspezi 300 milionojn da juanoj (37 milionojn da eŭroj). Danke al sia satelita dissendado, garantianta tutlandan spektadon, Hunan-TV fariĝis ene de kelkaj jaroj la dua kanalo plej spektata en la lando, tuj post China Central Television 1 (CCTV-1).
La sud-ĉina eta kanalo de suda Ĉinujo forte impresis, jam de 2004, danke al sia kantkonkurso “Super girl”. Ties projektado estis originala: la junaj kantistoj, selektitaj inter tricent mil kandidatinoj, estis ĉiuj neprofesiaj, kaj la spektantoj rajtis voĉdoni per SMS por sia preferata voĉo. Tamen, distingiĝis nur la malnaivaj personecoj kaj la strangebelecaj vizaĝaspektoj — kio ja estigis kritikojn ĝis la pinto de la ĉina komunista Partio (ĈKP). Sub la premo de la ŝtata administracio pri radio, kino kaj televido, Hunan-TV ĉesigis sian ĉefan log-programon. La vesperon de la lasta konkurso, la 1-an de aprilo 2011, la elsendo havis kvarcent milionojn da telespektantojn.
ĈI-JARE “I am a singer” venkis “Chinese idol” kaj (Zhongguo da renxiu) (Ĉinujo havas talenton) de Dragon-TV (Ŝangĥaj), same kiel ankaŭ “The voice of China” (La voĉo de Ĉinjo) de Zhejiang-TV. La kanalo de Hunan ne intencas halti tie. Ĝi ĵus lanĉis “China’s strongest voice” (la plej laŭta voĉo en Ĉinujo) kaj “Super boy”, samtempe gvatante la alvenon de “Super star China” produktata de Hubei-TV. Kaj tio estas sen kalkuli la redissendojn dum la malplenaj horoj de ĉiuj malnovaj programoj, kiuj finas la tranformiĝon de la ĉinaj televidiloj en karaokeojn.
“La fakto, ke ni kontentiĝas ankoraŭ kaj ĉiam per sukcesintaj eksterlandaj program-projektoj pruvas, ke ni ankoraŭ havas longan vojon por koni la ĉinan merkaton”, plendas la ĵurnalisto Yuan Zhiqiang, el la ĵurnalo Global Times. Ĝis nun, la produkto-societoj zorgas precipe pri adaptado de la programoj al la bezonoj de la potencialaj reklamantoj, ne timante trodozon.
Se la vesperoj estas dediĉitaj al kanzonoj, posttagmezoj estas la tempo de geedzeco-ludo. Depost la 15-a de januaro 2010, Jiangsu-TV havas rekordan spektantaron danke al “Feicheng wurao” (“Nefideluloj, ne perturbu”), speco de “Turniĝu karuselo” [franca televid-ludo] adaptita al la nuntempaj moroj de Ĉinujo. Hodiaŭ, maldika knabo antaŭeniras, ŝvitante, ĝis la centro de la scenejo. Ĉirkaŭ li, dudek kvar impertinentaj knabinoj, kun mano sur prembutono, lin superŝutas per demandoj pri lia situacio. Se la fraŭlo elrevigas, la pretendantinoj foriras, malŝaltante la ampolon, kiu lumigas ilin. Ene de horo kaj duono, “Feicheng wurao” kapablas formi neprobablajn parojn: malalta dika laboristo kun elegante ŝminkita ŝangĥajanino, ekstravaganca laowai (fremdulo) kun tradicie vestita tibetanino...
Sep monatojn post sia lanĉo, la elsendo provokis la koleron de la kadruloj de la Partio kaj grandegan sukceson por la kanalo post kiam partoprenantino deklaris: “Mi preferas plori en BMW-aŭto ol ridi sur la postseĝo de biciklo.”. Alian tagon, plaĉivolanta kandidato fiere montris fotojn de siaj sport-aŭtoj kaj de siaj bankokontoj. La gazetoj skurĝis Jiangsu-TV kaj ties “pereigajn valorojn”. Kaj la ĉefoj trudis la ĉeeston de du psikologoj dum la elsendo por moderigi la neatenditajn spritaĵojn de la tro ekscitita animanto. Restas, ke kun siaj meze sesdek milionoj da telespektantoj, “Feicheng wurao” naskis idojn, ĉe Hunan-TV (“Women yu hui ba” — “Ni rendevuu”) kaj Zhejiang-TV (“Wei ai xiang qian chong” — “Rapide al amo”), inter aliaj.
Post kanzono kaj amindumo, cirko estas la tria laŭmoda koncepto. “La plaŭd’ de la ĉinaj famuloj”, kie steluloj plonĝas en basenon danke al konsiloj de olimpikaj sportistoj, ricevis veran sukceson sur Zhejiang-TV, malgraŭ la morto pro akcidenta drono de teknikisto, la 19-an de aprilo. Ĝia konkuranto Jiangsu-TV senprokraste kopiis la programon, renomitan “Steluloj en danĝero” kaj elsenditan je sama horo. Nur la invititoj malsamas...
Sensurprize, la dungitoj de tiuj ĉenoj estas same junaj kiel ilia publiko. La kanadano Mark Roxswell, alinomite Dashan, estas humoristo, majstro pri individua spektaklo (stand up) en Ĉinujo. De preskaŭ dudek jaroj li plu prezentas televidajn spektaklojn: “Mi estis antaŭ nelonge en Changsha por spektaklo sur la kanalo Hunan-TV. Mi estas 48-jara, kaj mi certas, ke mi estis la plej aĝa persono en la konstruaĵo, li klarigis. La produktistoj, la reĝisoroj kaj la scenaristoj estas apenaŭ tridek-jaraj kaj konsideras min kiel simbolon, maljunan rok-stelulon.”
Parabolaj antenoj estas malpermesataj en Ĉinujo — escepte en la grandaj hoteloj, la centraj administracioj, la sidejoj de ŝtataj entreprenoj aŭ la diplomatiaj kvartaloj — depost dekreto de s-ro Li Peng, en septembro 1993. La ĉefministro ne ŝatis krudan deklaron de iu Rupert Murdoch. La aŭstralia miliarduloj, reĝo de la anglo-saksa gazetaro, kiu ĵus elaĉetis plimulton da akcioj de malbonfarta hongkonga televid-ĉeno je kosto de 525 milionoj da dolaroj, asertis: “La novaj telekomunik-rimedoj montriĝis rekta minaco por ĉiuj totalismaj reĝimoj tra la mondo. Persatelita dissendo ebligas al la scivolemaj loĝantoj de tiuj multaj fermitaj socioj ĉirkaŭiri la televid-ĉenojn regatajn de la ŝtato*.” Elmoviĝis do paraboloj.
La ordinaraj ĉinoj ankoraŭ ne povas spekti British Broadcasting Corporation (BBC) nek la Cable News Neetwork (CNN), eĉ se ili aliras larĝan bukedon da provincaj ĉenoj — ĉiu provinco povas dissendi unu ĉenon nacie, tra la satelito-, tio estas kvardeko da senpagaj kanaloj (vidu sube). Tiuj aldoniĝas al la dek naŭ kanaloj de la CCTV, fondita en 1958. Ĉio alireblas per skatolo simila al la malkodigiloj de la franca Tera Cifereca Televido (TCT), kiu ekipas nun la plejmulton da francaj familioj.
Centre de la financa kvartalo de Pekino, la nova sidejo de CCTV, en formo de kalsono, povas esti primokata, sed la ŝtata televido kaj ties kvarcent programoj daŭre regas en la hejmoj. Ĉina telespektanto rigardas meze CCTV kvardek kvin minutojn tage, el la du horoj pasigitaj antaŭ televidilo (nekalkulante elŝutojn el la Interreto).
“XINWEN LIANBO”, la televida ĵurnalo (TĴ) de la 19-a horo de la ĝenerala ĉeno CCTV-1, redissendata samtempe de la inform-ĉenoj de ĉiu provinco, restas la plej spektata programo de la lando de sia naskiĝo en 1978, kun cent tridek kvin milionoj da “fidelaj telespektantoj” en 2013, laŭ la oficialaj statistikoj. Sed ĝi estas ofte tre kritikata. Renkontiĝoj de ŝtatestroj en la salonoj de la popola palaco, solenaj deklaroj de partiaj kadruloj, valorigo de la ekonomiaj sukcesoj de la registaro: tiu tridek-kvar-minuta TĴ estas privilegia ilo de la politika propagando. Oni ŝerce diras, ke la nura vera informo en ĝi estas ĝia enkonduka frazo: “Bonan vesperon, estas la 19-a, jen la “Xinwen Lianbo”.” Kaj tamen tiu ĵurnalo ne estas dissendata en reala tempo, sed registrita kelkajn minutojn antaŭe, por eblegi kontrolon de ĝia enhavo...
Jen alia rimarkinda ekzemplo de la nemovebla kontrolo de la partio al la reto de publikaj ĉenoj: CCTV-7. Ekde tagiĝo, post dissendo de la nacia himno, la ĉeno dediĉas sin al la armeaj demandoj. Antaŭata de reklamoj por kelkaj rizalkoholoj, la informbulteno estas prezentata de du junaj oficiroj. Ĝi dissendas ĉefe militistajn trejniĝojn kaj finiĝas per scenoj de ordinara soldatvivo.
Vespere, sur la scenejo kun fono de sciencfikcia filmo, envenas koloso portanta drelikan uniformon, ŝuojn kaj nigrajn okulvitrojn. Per energia voĉo, li detaligas la potencon de la MBT-3000 tankoj, la rapidecon de la Chengdu-J-20 nedetekteblaj aviadiloj, aŭ la precizecon de la senpilotaj aviadiloj Lijian. Poste, respekteblaj eminentaj fakuloj de la universitato de la Defendo ekparolas kaj memorigas la ĉinajn armeajn ambiciojn en la geopolitika kunteksto de la nacia suvereneco super la Diaoyu-insuloj (Senkaku, por la japanoj) en la orienta ĉina maro, aŭ de la armigo de Tajvano fare de Usono. Kiam okazas tertremoj aŭ terglitadoj, tragedioj dum kiuj la militistoj estas amase vokataj por helpi la viktimojn, CCTV-7 dissendas novaĵojn kaj vivajn raportaĵojn en reala tempo.
Pro financaj kialoj, CCTV estas la nura ĉina ĉeno, kiu rajtas kovri sportajn eventojn. Ĝi do dissendis entute la sesdek kvar matĉojn de la lasta futbala mond-pokalo, en somero 2010... kaj elprofitis el tio kolosajn enspezojn, je prezo de 13.000 eŭroj por unu sekundo da reklamo.
Krom la speciala spektaklo de la ĉina novjaro — kiu konigis s-inon Peng Liyuan, kantistino kaj edzino de la nuna prezidanto Xi Jinping-, la alia vere intergeneracia programo de la ĉina televido nomiĝas “Kolekto sub ĉielo”. Elsendo pri brokantaĵo proponita kvarfoje semajne de aprilo 2006, sur la satelita ĉeno de Beijing-TV, simila al la brita programo “Antique roadshow”. Ĉinoj el ĉiuj sociaj tavoloj venas unu post la alia sur la scenejo, portante en siaj brakoj jadan statuon aŭ Ming-dinastian vazon. Fronte al ili, kvar famaj fakuloj observas tre detale la objekton. Se temas pri aŭtentika antikvaĵo, li ricevas la sigelon “nacia trezoro”, kune kun mona pritakso. La kandidato tiam reiras al sia provinco ĉirkaŭita de glora nimbo. Sed se la objekto montriĝas esti nur senvalora juvelo, la animanto Wang Gang prenas ĝin kaj tuj detruas ĝin, ofertante al la amuzitaj spektantoj la elrevigitan mienon de ties posedanto. Ja tipe ĉina perforto, male kiel la brita respektema konduto, kie la posedantoj de malsukcesintaj objektoj povas, se ili deziras, resti anonimaj...
Jordan POUILLE
La ŝtata televido, Centra Televido de Ĉinujo (CCTV) enhavas dek ses tutlandajn ĉenojn, al kiuj aldoniĝas bukedo de ĉenoj en la dudek du provincoj, la kvin regionoj kaj kvar aŭtonomaj municipoj, kaj ankaŭ en la du specialaj administraj regionoj. Ĉiu provinco rajtas dissendi tutnacie almenaŭ unu kanalon per satelito. Ankaŭ eblas havi ĉenojn je nivelo de urbo, distrikto, aŭ dediĉitajn al la lingvo de ĉiu nacia malplimulto. Aldoniĝas al tio temaj ĉenoj, privataj kaj publikaj, kaj tre specialigitaj (memfarado-teknikoj, bilardo, teleaĉetado, serioj ...).
Entute, oni taksas je du mil la nombro de ĉenoj sur la tuta teritorio, kaj ĉiu hejmo povas senpage ricevi inter kvardek kaj ducent el ili, laŭ la loĝloko. Inter la plej spektataj elsendoj (krom la televidĵurnalo de CCTV-1, dissendita samtempe de la lokaj informĉenoj), la kant-konkursaj elsendoj estas unuarangaj.
Jordan POUILLE