Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Le Monde diplomatique en Esperanto 2014-2016

La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.

Proksimuma verkojaro: 2014-2016

Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”

Recenzoj

Ekologio — Totala milito kontraŭ la naturo

EN Ĉio povas ŝanĝiĝi* la kanada ĵurnalistino Naomi Klein donas sian ekkonsciiĝon pri la ligo inter kapitalismo kaj klimatŝanĝo. La brutaleco de la ekspluatado de nafto kaj gaso en Kanado, kie ŝi loĝas, ŝajnas al ŝi kvazaŭ elemento de “ekologia ekstermado”, tiu ĉi totala milito kontraŭ la naturo. La aŭtorino de No logo priskribas mondon kiu konsumegas fosiliajn energiojn rikoltitajn en ĉiam pli sensencaj kondiĉoj, en la momento, kiam ĉiuj klimataj signaloj lumas ruĝe. Nun jam neniu estas ŝirmata kontraŭ la furiozo de la produktismo, kion atestas la kazo de la insulo Naŭro [alilingve: Nauru] en la suda Pacifiko, detruita de la ekspluatado de fosfatoj kaj alfrontita al la altiĝo de la marnivelo. Klein priskribas la mobiliziĝojn, kiuj aperas eĉ en la plej foraj anguloj de Nordameriko, de Alasko ĝis Ontario, de la Misisipo-delto ĝis Vermonto, de Teksaso ĝis Kalifornio.

* Naomi Klein: Tout peut changer: Capitalisme et changement climatique, Actes Sud-Lux, Arles-Monttréal, 2015, 640 paĝoj, 24,80 eŭroj.

Ĉie, loĝantoj, kampkulturistoj kaj aktivuloj alfrontas la gigantajn -duktojn, blokas la instalaĵojn de skista frakturado kaj alĉenigas sin al profundakvaj maraj platformoj. Tiuj agadoj kune estas la “blokadismo” [“Blocadie”], tiu granda elano por media justeco, kiu ebligas esperi, ke io ŝanĝiĝas. Klein vidas en ĝi la fonton de novtipa rezistado, kiu ligas la kontraŭkapitalismajn batalojn kun la ekologiaj movadoj kaj la ribeloj de la indiĝenaj popoloj. Ŝi alvokas enradikigi la kritikon al la sistemo en konscion pri la Tero kaj samtempe batali kontraŭ la trompoj de la apogantoj al “verda kresko” kaj aliaj filantropiaj “geoklikoj”: por ili temas pri “regeneri! kaj sanigi la patrinon Tero per “eternigo de la vivo” tamen sen malaltigi la ekologian spuron de la homaro, diras la aŭtorino kaj lasas la leganton iom nekontentigita ĉe la fino de tiu eseego.

La samaj entreprenoj, kiuj elprenas la mineralojn el la terkrusto, estas la unuaj profitantoj de la natur-merkato, laŭ Sandrine Feydel kaj Christophe Bonneuil, kies atentokapta enketo, Predado*, rakontas la historion de la planedvasta ekonomia kaj banka akaparo de la vivantaj resursoj. Bankoj kaj invest-fondusoj hodiaŭ aĉetas gigantajn naturajn zonojn riĉajn je animalaj kaj plantaj specioj en danĝero de ekstermiĝo. Ĉar la kresko devas ne esti limigita per ia ajn limo, la kapitalismo donas la antaŭrangecon al la merkato por reguligi la medion. La ekregado de la Unuiĝintaj Nacioj kaj de ĝiaj organizaĵoj fare de la multnaciaj konzernoj plej detruemaj por la ekologia sistemo perfektigas tiun sistemon, kun la konsento de iuj grandaj neregistaraj organizaĵoj (NRO). Tiujn oni igas kontribui por taksi la valoron de la specioj. La plej granda biobanko de la mondo, kiu havas koncesion de tridek kvar mil hektaroj en la ĝangalo de Borneo, en Malajzio, ekzemple volas meti prezon por la grandaj simioj por protekti ilin. Baldaŭ la “multspeciaj korboj” ebligos etendi la merkaton de derivitaj produktoj.

* Sandrine Feydel et Christophe Bonneuil: Prédation. Nautre, le nouvel eldorado de la finance [S.F. kaj Ch.B.: Predado. Naturo, la nova eldorado de la financo], La Découverte, Parizo, 2015, 216 paĝoj, 16,50 eŭroj.

La unua “verda borso” estis jam kreita en Brazilo kaj komencas la interŝanĝon de titoloj pri la amazonia praarbaro, kaj tiel laŭleĝigas la senarbarigon. La tuta planedo fariĝas borse komercata varo. La naturo estas subsistemo de la financsistemo, “kapitalo”, kiu generas “fluon de servoj” taksatan de la notad-organizaĵoj. Ekologiistoj kaj klimat-sciencistoj estas rekrutataj por orienti la “cat bonds”, tiuj “katastrofaj obligacioj”, kiuj aperas kiel la novaj produktoj de “ekologia blankigo”* Ekde nun la financaj agantoj povas spekuli pri la malboniĝo de la ekologiaj sistemoj. La verko finiĝas per fikcia scenaro situanta en 2029, jaro de borsa krizo, en kiu la tuno da karbo falis de 100 al 3 dolaroj. La investistoj tiam uzas la naturan “kapitalon” por rehavigi al si kontantan monon. Ĉar teni la karbonon kaptita en formo de arboj ne estas plu profitiga, ekologiaj bankoj kaj “verdaj” multnaciaj konzernoj tiam liveras la arbarojn al la motorsegiloj ...

* Vd Razmig Keucheyan, “Quand la finance branche sur la nature” [R.K.: “Kiam la financo ligas sin kun la naturo”], Le Monde diplomatique, marto 2014.

Agnès SINAÏ.