Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Le Monde diplomatique en Esperanto 2014-2016

La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.

Proksimuma verkojaro: 2014-2016

Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”

Energiuloj

La interŝanĝo de komplimento surprizis. La 17-an de decembro 2015, la rusa prezidanto Vladimir Putin montris preferon por unu el la kandidatoj de la usona respublikana praelekto, la novjorka miliardulo Donald Trump. Li kvalifikis lin “brila talentulo” kaj faris lin “la granda favorato de la prezidant-konkurso”. Anstataŭ rifuzi tian omaĝon, kiu tamen povas malutili al li en partio, kie la multnombraj novkonservativuloj demandas sin, ĉu ili abomenas pli Ruslandon aŭ Iranon, s-ro Trump reagis varmkore: S-ro Putin “vere gvidas sian landon, li estas energia gvidanto, kio distingas lin de multaj kiujn ni havas ĉe ni”. S-ro Trump ankaŭ promesis ke, se li fariĝus prezidanto de Usono, li “kompreniĝus kun li”. La simpatio inter tiuj du energiuloj komfortiĝas per sia komuna malestimo al la nuna blankdomulo: “Li [Putin] tute ne ŝatas Obama, ĝojas s-ro Trump, li ne respektas lin.

Ĝenerale la ŝtataj interesoj pli fortas ol la komunaj sentoj inter iliaj gvidantoj. Sed kiam la monda ekonomio elreliĝas, kiam la naftoprezoj falas, kiam la mortigaj atencoj multiĝas, tiam nek mirigas nek egalas, ke la valoroj de ordo, de aŭtoritato kaj la fortuloj, cinikaj kaj brutalaj, pli dominas la scenejon. Adeptoj de patriota kaj morala restaŭrado, nostalgiaj pri nacia romano, ili laŭtigas la voĉon, streĉas siajn muskolojn, lokas siajn trupojn.

Starigi ŝtalan muron laŭlonge de la landlimoj de sia lando kun Serbujo kaj Kroatujo politike profitigas la hungaran ĉefministron Viktor Orban, same kiel la anekso de Krimeo solidigis la potencon de s-ro Putin kaj la mortiga subpremado de la kurdoj komfortigis la turkan prezidanton Tayyip Erdogan. Kaj kiam s-ro Trump rekomendas la restarigon de la torturo en Usono aŭ lia respublikana konkuranto Ted Cruz postulas ke Usono anstataŭigu siajn “frapojn” kontraŭ la Organizaĵo de la Islama Ŝtato per “bombtapiŝo” sur la zonojn (kaj la civilulojn) super kiuj ĝi regas, la unua same kiel la dua gajnas popularecon en sia tendaro. La malestimo al la intelektuloj kaj universitatanoj, al ties “politike ĝusta”, servus al ili eĉ kiel kroma argumento. Eble ankaŭ ĉar tia fenomeno estis rimarkita de la francaj gvidantoj, tiuj pli volonte metas en siajn paroladojn “firmajn respondojn” kaj “postulojn je aŭtoritato”, grandigas la prerogativojn de la polico malfavore al tiuj de la justico kaj akceptas kun evidenta flegmo dekojn da senkapigoj de oponantoj en Saud-Arabujo.

La promesoj de paco kaj prospero de la kapitalisma moderneco jam ŝanceliĝis antaŭ la financa fiasko de 2008. Nun temas pri ĝia kulturo, ĝia spirito, pri ĝiaj gvidantoj kun piafekta kaj trompa ĝentileco. La “feliĉa tutmondigo” nomis sin racia, kvieta, flua, tutmonda, konektita. Ĝia fiasko malfermas la vojon al la “koleruloj” kaj al la militestroj.

Serge HALIMI.