Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2014-2016
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
Ĉe la ŝtata ĉavismo, malvenko en la urnoj, ekzistas alia, enradikiĝinta en la popolaj klasoj. Ĉu sufiĉas perdita elekto por ke ĝi malaperu?
DUM LA dek ses jaroj post la enpotenciĝo de Hugo Chávez, en 1999, la bolivara revolucio kreis la kondiĉojn de sia propra elproviĝo, ĉe la malsupro, per la pligravigo de la “popola potenco”. Tiun mobiliziĝon la ĉavisma ŝtato ne inventas. Ĝi agnoskas al ĝi lokon kiu fariĝas pli kaj pli signifa. Sur la antaŭo de la scenejo aperas novaj civitanoj: ili havas ne helan haŭton, kiel Chávez; ili estas malriĉaj kaj loĝas en siaj popolaj kvartaloj. Kvankam la ĉavismo ne sukcesis fari la strukturajn transformojn necesajn por profitanta ŝtato, (vidu “Neniam solvita dependeco de krudmaterialoj”) ĝia historia postlasaĵo povus esti ke ĝi levis tiun parton de la loĝantaro en la rangon de centra kategorio de la politika vivo.
La ĉavisma ŝtato ne reformis la ekzistantajn instituciojn: ĝi produktis novajn, paralelajn, kiuj prenas serioze la idealon de partopreniga demokratio. La lokaj konsilantaroj de publika planado, starigitaj en 2002, ekzemple konkurencas kun la urbestraroj por difini la uzadon de la grundo sur la nivelo de la kvartaloj. En 2006 aperis la komunumaj konsilantaroj* kiuj kunordigas la diversajn strukturojn de popola partopreno (misioj, kulturaj komitatoj, ktp) kaj starigas projektojn de loka mastrumado por kiuj ili rekte ricevas rimedojn de la centra ŝtato: jen ekzemplo de la volisma politiko de la ĉavismo en la certigo de popola potenco. Tiuj konsilantaroj metas la bazojn de la “komunumoj”, tiuj aglomeraĵoj de komunumaj konsilantaroj aperintaj en 2009, poste de la “komunuma ŝtato”, konceptita kiel fina anstataŭigo de la malnovaj institucioj per la novaj.
Apriore malfacilas imagi la kunekzistadon de tiu civitana mobiliziĝo kaj de la ĉavisma ŝtato sen supozi subordiĝo de la unua. Fakte multegas la streĉiĝoj, teorie same kiel praktike. Sed la bolivara eksperimento karakteriziĝas per senprecedencaj interagadoj inter, unuflanke ŝato kiu ludas historie determinantan rolon en la organizado de la socio kaj, aliflanke la ĵus agnoskitaj popolaj movadoj (eĉ kiam ili devenas el malnovaj), kiuj ne tiom rapide rezignas pri sia aŭtonomeco ol oni kelkfoje diras. Tiel evoluas politika praktiko malsama ol tiu de la tradicia potenco.
Tri jarojn post sia enpotenciĝo, Chávez suferis provon de ŝtatrenverso organizita de la opozicio, la mastraro kaj la privataj komunikiloj.* Kaj lia reago? Li faris profundan renovigon de la administraj oficistoj: kun prioritato por la aktiva membreco, la fidelo al la ĉavisma projekto. La revolucio krome apogas sin sur la sociaj movadoj. Aliancanoj kiuj ne estas ĉiam komfortaj ...
En la “pionira kampadejo” de la Movimiento de Pobladores (“Movado de la loĝantoj”), la sabatoj ne estas tagoj de promenado. Por respondi al la problemo de urba loĝado, la Movado subtenas memmastrumadon kaj memkonstruadon. La tago komenciĝas tre frue. Ekde la 7-a matene, geviroj (precipe virinoj!) de ĉiuj aĝoj preparas konstrumaterialojn, stokigas blokbrikojn kaj muntas murojn, aŭ preparas manĝojn. La manĝopaŭzo estas rapide for, ĉar ĉe tagfino venas la momento de la semajna asembleo. Oni tie akceptas “staĝulojn” kiuj venas el aliaj kampadejoj malpli evoluintaj por spertiĝi. Oni tie diskutas pri reguloj kiuj reguligas la komunan vivadon dum la monatoj (kelkfoje jaroj) de malfacila laboro. Oni debatas ankaŭ, fine, pri la maniero en kiu la kampadejo povas agi kun la opcioj de produktiva disvolvado subtenata de la ŝtato, por ke la campamento estu, pli ol loĝloko, spaco de homa kaj politika ekfloriĝo.
LA MOVIMIENTO de pobladores trudiĝis per kontraŭflua demando: ricevi publikajn rimedojn por konstrui popolajn loĝejojn. Tiu demando implicas leĝdonadon pri la statuso de la teroj, la aliro al ekonomiaj rimedoj kaj al necesaj materialoj, kaj ankaŭ daŭremajn aliancojn inter socia movado kaj politikaj gvidantoj, por certigi la daŭrigeblon de la projekto. La defio estas tiom pli granda, ke interne de la ĉavisma konstelacio mem aliaj movadoj instigas al konstruado de loĝejoj subvenciataj de la ŝtato kaj realigataj de grandaj privataj entreprenoj, venezuelaj kaj eksterlandaj.
La streĉiteco inter aŭtonomeco kaj dependeco estas do enskribita en la venezuela demokratio partopreniga kaj “protagonisma” (kiu ebligas ne nur partopreni en ĝi, sed ankaŭ fariĝi en ĝi aganto). Oni erarus kredi ke la ĉavisma ŝtato regas la popolajn movadojn: la dependeco estas reciproka, subtila, ĉiam ŝanĝiĝanta. Ofte malsimetria, sed ĉiam ĉeestanta.
La kulturo, la komunikado kaj la loĝado troviĝas inter tiuj sektoroj, en kiujn la popola potenco pleje enpenetris; aliflanke, la armeo kaj la hidrokarbonaĵoj troviĝas grandparte ekster ĝia influo. En certaj kondiĉoj, kaj sen konsiderei la formojn, kiuj ĝi povas uzi, tiu potenco povas konduki la politikan klason raporti kaj ebligi limigon de korupto. Ĝi estas nun bone enradikiĝinta en Venezuelo, sendepende de la koloro de la reganta partio.
Larĝe plimulta en la Nacia Asembleo post la decembraj elektoj, la dekstro jam skizas la konturojn de sia leĝdona programo: modifi la leĝon pri tero (por redoni ne uzatajn grundojn prenitajn de la ŝtato), nuligi la leĝon pri semoj (kiu ĝis nun baris la vojon por Monsanto) kaj malmunti la laborleĝon, unu el la lastaj adoptitaj dum la vivo de Chávez.
S-ro Henrique Capriles, malsukcesa kandidato ĉe la prezidant-elektoj de 2012 kaj 2013, ludis pli bone ol la puĉisma dekstro per la pezo de la “baza ĉavismo”, kiam li pretendis esti la voĉo de la “plej humila popolo” (Correo del Caroní, 4-an de oktobro 2014). Tre lerte li evitis paroli pri la punkto 162 de la koalicia programo*, kiu ĝuste celis revizii ĉiujn leĝojn adoptitajn de la ĉavistoj por “reinstali la demokratian naturon de la respubliko”. Restas por scii, kia spaco estas rezervita por la popolo en tiu demokratio. Aŭ pli ĝuste, kian spacon la ĉavista popolo pretas cedi al la opozicio.
Yoletty BRACHO kaj Julien REBOTIER.