Listo de ĉiuj partoj ⇐ Al la antaŭa parto Al la posta parto ⇒
La bazan tekston origine enkomputiligis Vilhelmo Lutermano
Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj
La artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Le Monde diplomatique en Esperanto: https://eo.mondediplo.com.
Proksimuma verkojaro: 2014-2016
Ligilo al la origina teksto en “Le Monde diplomatique en Esperanto”
En Alĝerio, Saharo konsistigas kvar kvinonojn de la teritorio, tio estas preskaŭ kvaroble la areo de Francio. La ambicio uzi tiujn grandegajn spacojn por kontentigi la ĉefajn bezonojn de la loĝantaro estas malnova. Des pli, ke la naskiĝnombra eksplodo en la nordaj urboj delonge forvoris grandan parton de la agrikulturaj teroj, anstataŭitaj de deprimiga pejzaĝo el grizaj kaj ruĝaj brikoj.
En Biskra, nun vidata kiel la plej grava “pionira fronto” en Saharo, la unuaj plantodomoj aperis en la komenco de la jaroj 1980-aj, sed vere ĝeneraliĝis nur dudek jarojn poste. Laŭ Arezki Mekliche, instruisto en la Nacia Supera Lernejo por Agrokulturo (ENSA) de Alĝero, “la Sahara agrikulturo, en sia moderna kaj intensa formo, vere komenciĝis en 1987, per du modelaj grandbienoj en Gassi Touil”, en la regiono de Adrar, 1200 km sude de Orano (okcidenta Alĝerio). Giganta projekto sur 32 000 hektaroj, kun Usonaj inĝenieroj por produkti tritikon, luzernon kaj arakidon. Sur ĉiuj 50-hektaraj terpecoj, giganta metala tubo multetruita, fiksita sur centra pivoto, disdonas akvon el boraĵo turniĝante ĉirkaŭ sia akso. Vidita de la ĉielo, la spektaĵo ŝajnas esti magiaĵo: meze de tutdezertaj vastecoj ekaperas dekoj da verdaĵaj cirkloj, simboloj de senlima agrikultura ebleco.
Tiel naskiĝis la “mito de Sahara agrikultura disvolviĝo*”, danke al Usona kaj Saudarabia teknologioj. “Tamen, ni scias delonge, ke la cereala eksperimento de Adrar montriĝis malsukceso kaj ekologia katastrofo, veas Omar Bessaoud, esploristo de la Agrokultura Instituto Mediteranea de Montpeliero (IAMM). Kaj oni refaras la samajn erarojn en Biskra! Jen tuta sistemo jarcenta de oaza agrikulturo, kiu estas endanĝerigita.”
Dum la 2000-aj jaroj “oni iris de ŝtatregata agrikulturo al duon-liberala agrikulturo, kiel ekzistas samaj ĉie en la mondo”, klarigas Sami Bouarfa, agrohidrologo de la Nacia esplorinstituto pri sciencoj kaj teknologio por ekologio kaj agrikulturo (Irstea) en Montpeliero. “Privata iniciato estas nun la koro de la produktadoprocezo, kun grava subteno de la ŝtato por infrastrukturoj kaj subvencioj”. Eĉ se en Adrar la plejparto de la bienoj ne plu produktas, ĉiuj grandaj cerealaj projektoj ne estis forlasitaj. Dek “pivotoj” (gigantaj turniĝantaj akvumiloj kun centra pivoto) importitaj de Saudarabio estas ĵus instalitaj en Ghardaïa, 600 kilometrojn sude de Alĝero. Ĉar Alĝerio ankoraŭ ne solvis sian problemon pri nutraĵa sekureco. La lando daŭre estas la unua monda importanto de tritiko, cerealo uzata por ambaŭ brutara nutrado kaj du ĉefaj popolaj manĝaĵoj: pano kaj kuskuso.
De deko da jaroj la regiono de Souf, ĉirkaŭ El-Oued, 630 kilometrojn sud-oriente de Alĝero, relanĉis la pivotagrikulturon, sed per memfaritaj malgrandaj instalaĵoj. Ĝi produktas ne cerealojn, sed terpomojn, kaj iĝis la plej grava regiono por tiu produktado, preterpasinte la regionon de Mascara (oriente de Orano). Dum la jaroj 1980-aj, ja antaŭ la apero de terpomoj, tiu regiono jam renkontis gravan problemon pri stagnado de uzitaj akvoj pro gigantaj boraĵoj por provizi lôgejojn, kiu mortigis milojn da palmoj*. Malgraŭ granda salubriga laboro, la problemo restas, kaj nun eĉ plifortiĝas pro la intensa kultivado de terpomoj. “El-Oued, iam belega oazo, estas mortanta pro troa akvo”, veas Christian Leduc hidrogeologo en Montpeliero. “Tio estas ja nekredebla, ĉu ne?”
En la regiono Oued Rhir, ĉirkaŭ Touggourt, sud-oriente de Alĝero, ekspluatita depost la fino de la Franca koloniado, la situacio ne estas pli bona. La subteraj akvaroj, je 70°C, estas tro varmaj por agrikulturo kaj devas trairi malvarmigajn uzinojn. Ili ankaŭ enhavas multe da kalko kaj mineraloj, kaj tio rapide ŝtopas ĉiujn tubojn, kaj fine krustigas la grundojn.
Pierre DAUM