Tekstaro de Esperanto

Lastmomenta sciigo:

Prezidanto de la Ĉina Popola Kongreso fariĝis Alta Protektanto de la 89-a UK!

Wu Bangguo, prezidanto de la Konstanta Komitato de la Tutlanda Popola Kongreso de Ĉinio (la plej alta ŝtata organo de Ĉinio), kun plezuro akceptis inviton de LKK esti Alta Protektanto de la 89-a UK. De 1995 ĝis 2003 li estis vicĉefministro de Ĉinio kaj en 2003 elektita kiel prezidanto de la Ĉina Popola Kongreso.

Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA

Bondezira mesaĝo

Foje mi havas la impreson, ke mi estas stultulo, tre profunda stultulo, por diri la aferon per la ĝustaj vortoj.

Kiam mi pensas tion? Tre ofte, preskaŭ ĉiutage. Kial mi pensas tion? Ĉar mi pensas, ke ni iĝis esperantistoj, ĉar ni volas disvastigi Esperanton al la tuta mondo, laŭgrade, laŭ niaj ebloj, eventuale dum jardekoj aŭ jarcentoj, sed ni ja volas disvastigi ĝin. Ĉu mi miskomprenis?

Krome, kaj tio estas la pinto de mia stulteco, mi pensas, ke per Esperanto la mondo iĝus pli bona loko, kun pli da justeco inter popoloj malsamlingvaj kaj pli da egaleco rilate al kulturaj interŝanĝoj. Mi ankaŭ opinias, ke oni finfine devos komenci agnoski la ekziston de Lingvaj Homaj Rajtoj, tio estas de rajtoj apartenantaj al ĉiuj unuopuloj pro la simpla fakto, ke ili estas homoj. Ĉiu homo rajtas paroli sian lingvon kaj ĉiu lingvo havas la saman dignon. En internacia medio ĉies digno devas esti respektata, kaj ĉiu rajtas kompreni ĉion kaj esti komprenata de ĉiuj.

Mi konscias, ke ne ĉiu esperantisto en ĉiu momento de sia vivo povas pensi pri tiel noblaj celoj, kaj ke inter unu lingva homa rajto kaj la alia oni ankaŭ ĝuas la lingvon, legas literaturaĵojn, eventuale eĉ verkas ilin, trovas amik(in)on, kolektas siajn poŝtmarkojn (fakte mi ricevis unu tre belan el Brazilo hieraŭ), ktp. Mi ankaŭ akceptas, ke parolantoj de la internacia lingvo Esperanto estas baze normalaj homoj malgraŭ la idealismo, kaj do ili renkontas ĉiujn homajn problemojn, kverelas inter si de tempo al tempo, envias sian najbaron kaj kaŝe fiparolas pri tiu aŭ tiu alia samideano.

Sed, kial mi, do, estas stultulo? Mi kredas, ke mi estas tia, ĉar mi tro ofte renkontas parolantojn de Esperanto, kies ĉefaj interesoj estas tute aliaj ol tiuj, kiujn mi mem havas. Ili tro multe interesiĝas pri ĉio, kio laŭ mi estas marĝena (poŝtmarkoj, kvereloj kaj ĝuado de la lingvo), kaj tro malmulte pri tio, kio laŭ mi estas esenca (informado, instruado kaj utiligado). Se multaj opinias tiel, kaj nur unu alimaniere, kion oni konkludu?

Aliflanke mi estas obstina, kaj mi fakte trovas ĉiutage aliajn homojn, kiuj kaŝe kaj silente faras tion, kion aliaj publike kaj brue deklaras neebla aŭ ĉiukaze nevera. Amaso da homoj lernas Esperanton en nur mallonga tempo (se vi ne kredas min, vizitu kursojn retajn aŭ ĉeestajn), dum niaj propraj lingvistoj verkas librojn por klarigi ke Esperanto estas same malfacile lernebla kiel aliaj lingvoj, kaj niaj verkistoj faras sian maksimuman eblon por igi la lingvon pli malfacila kaj normale escepto-hava.

Mi ofte proponas esperantistojn por premioj. Neniam miaj proponoj estas akceptataj de la juĝantaroj, eble ĉar mi proponas ĝuste tiujn esperantistojn, kiuj laboras trankvile, mem pagas siajn elspezojn, kaj postulas nenion pro tio, eĉ ne mencion en la loka bulteno. Sekve ili ne estas konataj kaj ne premieblaj. Kredu min, da tiaj esperantistoj ekzistas multaj. Mi neniam havas problemojn trovi maljunulinon, kiu el sia pensio financis la evoluon de Esperanto en tuta malriĉa lando, aŭ viron, kiu sukcesis instrui Esperanton en sia urbeto kaj konvinki la urban estraron starigi monumenton al Zamenhof, dum li samtempe persvadis la lernejestron enkonduki kurson pri Esperanto en la lokan lernejon. Mi ankaŭ trovas junajn homojn, kiuj volas iri al Bruselo kaj diri al la bruselaj politikistoj sian opinion pri tio, kion tiuj politikistoj nomas “multlingveco”. Mi trovas junajn ĵuslernintojn per la reto, kiuj volas traduki la Dian Komedion, ĉar ili ne scias, ke ĝi jam estas tradukita, aŭ kiuj volas starigi la Bervalan Esperanto-Asocion, ĉar ili ne scias, ke tiu jam ekzistas de 100 jaroj. Mi trovas ankaŭ multajn aliajn esperantistojn, kiuj pensas, ke la mondo bezonas justecon por atingi pacon, kaj pretas persone agi kaj mem pagi (foje rimoj ne estas hazardaj). Nu, eble la fenomeno de senesperiĝo ne estas tiel ĝenerala kiel kelkaj maloptimistoj ŝajnigas. Se la afero estus kiel ili pensas, kiu taksus tion realisma, ke bonstata juna okcidenta esperantista paro lasos ĉion por iri instrui Esperanton en la brazila forlasita interno, kie la ebloj ĝui sian esperantistecon kaj, ekzemple, partopreni la jarfinajn aranĝojn en Germanujo estas neekzistantaj? Mi ankaŭ trovas homojn, kiuj volas uzi freneze grandajn sumojn por anoncoj al neesperantistoj, kiuj ne volas aŭskulti.

Al ĉiuj ĉi kaj ĝenerale al ĉiuj esperantistoj, mi diras laŭ la konata versaĵo: Ne ĉesu, ne ĉesu!, ĉar tio en kor’ al ni sonas, kaj samtempe mi diras: Multajn bondezirojn por feliĉa jaro 2004-a!.

En ĉi tiu bondezira periodo oni serĉas espero-signojn en la mondo. Tamen estas malfacile en ĉi tiuj lastaj monatoj trovi, ke la mondo pliboniĝis. Militoj kaj minacoj pri la mema pluvivado de la planedo abundas. Perforto milita, ekonomia, kultura, trovas ĉiam pli da laŭdantoj.

Sed bonŝance kreskas ankaŭ la nombro de tiuj, kiuj vidas, ke perforto ne solvas problemojn, ke la egoismo de nur malgranda parto de la homaro portos nin ĉiujn malaperi de la kosmo, ke evoluo havas sencon nur se ĝi estas daŭropova kaj medi-respekta. Kune kun tiu parto de la homaro esperantistoj laboras, ĉar ankaŭ ni volas kontribui al la savado de nia homa kultura riĉeco.

Ankaŭ en ĉi tiu kampo ne estu la forto de la momentaj fortuloj, kiu diktu la solvon. Ne estu solvo de mastroj kaj sklavoj, sed solvo de egaluloj, ĉar homoj principe naskiĝas tiaj.

Ĉinio, la ĉi-jara kongreslando

Esperanta Vikipedio atingis 10 000 artikolojn

Esperanta fako de la interrete konstruata enciklopedio Vikipedio (http://eo.vikipedio.org), iniciatita de Chuck Smith, Brian Vibber kaj Stefano Kalbo, atingis en decembro 10 000 artikolojn. La tuta multlingva projekto entenas pli ol 350 000 erojn. Inter kvardeko da lingvoj la Esperanta estas inter la dek plej grandaj.

Nia kapitalo — nia estonteco

Alproksimiĝas la centjariĝo de UEA kaj pluaj gravaj jubileoj. Lige kun la jubileoj, por firmigi la fundamentojn de la Asocio, UEA planas lanĉi grandan kampanjon Por la estonteco. Jen kelkaj klarigaj vortoj de la estrarano pri financoj Ans Bakker ten-Hagen.

La brila Kvaropo

En 2003 pasis 140 jaroj post la naskiĝo kaj 90 jaroj post la morto de la rusa E-pioniro Nikolao Borovko, homo konata al esperantistaro precipe dank’ al la letero de Zamenhof pri la deveno de Esperanto. Okupiĝante pri Borovko oni komprenas, ke paroli pri li aparte de la tri aliaj famaj esperantistoj Ĉajkovskaja, Ostrovskij kaj Langlet ne eblas, tiom la sorto kunligis ilin.

Pri Ĉajkovskaja oni scias, ke Zamenhof estis kortuŝita, kiam li en 1887, responde al la Unua libro, ricevis leteron de 15-jara knabino el Krimeo, kiu skribis en Esperanto, ke ŝi jam ellernis la lingvon kaj instruas ĝin al siaj amikoj. La fakto, ke la knabino estis el Krimeo, igis min esplori, kiu ŝi estis, en kiu urbo de Krimeo ŝi loĝis, ĉu eble en mia urbo Jalto? Ĉu ŝi ne estis parenco de la fama rusa komponisto P. Ĉajkovskij?

La tria nomo, d-ro Ilja Ostrovskij el Jalto, delonge tiklis miajn orelojn kaj okulojn. En iu malnova pola gazeto mi legis, ke en la pionira tempo li estis unu el la plej famaj esperantistoj de la mondo. En malnova numero de Hungara vivo mi legis, ke d-ro Ostrovskij el Jalta dum la unua UK iniciatis oficialigon de la E-flago, farita de la loka E-grupo. Mi okupiĝis pri la vivo kaj E-agado de la doktoro. El la Internacia E-muzeo en Vieno mi akiris numerojn de la unua ruslanda gazeto Esperanto, kies fondinto kaj redaktoro en 1905 li estis. En la gazeto Ostrovskij skribis, ke li komencis lerni la lingvon en 1892, kune kun sia 10-jara filino Nadja, propagandis ĝin, multe korespondis, sed ne havis parolan praktikon kaj tial invitis al Jalto 19-jaran aktivan svedan esperantiston Valdemar Langlet, kies familinomo frekventis tiam en la unua gazeto La esperantisto. Ostrovskij aranĝis la vojaĝon tiel, ke survoje Valdemar kaj lia amiko Entzel ĉie renkontis esperantistojn. En la Odesa E-klubo li konatiĝis kun Nikolao Borovko kaj Antonina Ĉajkovskaja (jen la enigma krimea knabino), kiu akompanis ilin al Jalta kaj ĉiĉeronis tra la montara Krimeo. Tiutempe Ostrovskij, interalie kuracisto de la fama rusa verkisto Anton Ĉeĥov, havis en la centro de la urbo vilaon “Esperanto” kaj tri domojn. Sur unu el ili antaŭ kelkaj jaroj la jalta E-klubo establis marmoran memortabulon al Ilja Ostrovskij en la lingvoj rusa kaj Esperanto. Dum E-aranĝoj super la tabulo flirtas E-flago.

La familinomo Langlet la unuan fojon trafis miajn okulojn nur kiam mi legis la rakonton de Ostrovskij. En Enciklopedio de Esperanto mi trovis menciojn pri niaj pioniroj. Pri Ostrovskij nur ke li multe propagandis Esperanton, en 1895 (???) ricevis permeson eldoni E-gazeton kaj en 1905-1910 estis ano de la Lingva Komitato. “Ne dense”, kiel oni diras ruse. Sed simpla trarigardo de La esperantisto kaj la Adresaroj montris, ke li estis tre aktiva esperantisto. En 1893 el inter malpli ol 900 abonantoj de La esperantisto — 100 varbis li. Ankaŭ en la Adresaroj ĉ. 250 esperantistojn el diversaj urboj de Ruslando kaj el aliaj landoj varbis li sola!

Pri Borovko el la enciklopedio oni povas ekscii, ke li lernis Esperanton en ekzilo en Siberio, vigle partoprenis la E-movadon en Odeso, en 1896-97 estis la dua prezidanto de “Espero” en Sankt-Peterburgo kaj en 1911-1912 energie disputis kontraŭ Gaston Moch por fonetika skribado de propraj nomoj en Esperanto. Tuj apude estas informo pri lia edzino A. Borovko-Ĉajkovskaja, informo pli kurta, sed pli beletra: ŝi eldonis kaj dissendis alvokon kontraŭ reformoj en Esperanto, akompanis tra Krimeo Valdemar Langlet dum lia unua vojaĝo al Ruslando, prelegis pri Esperanto en vaporŝipoj, krozantaj inter Odeso kaj Jalta, kaj varbis la faman verkiston V. Korolenko.

Pri Valdemar Langlet: kunfondinto de Lingvo internacia, unua prezidanto de Sveda E-Federacio, E-vojaĝanto, en 1925 geedziĝo kun Nina Borovko — filino de lia E-amiko N. Borovko.

Pasis jarcento post la t.n. Rusa periodo de Esperanto, sep jardekoj post la apero de la enciklopedio kaj en la libro Maŝino, kiu krias reaperis novelo de Borovko En la tombo, el La esperantisto (1892). La eldonisto de la libro, direktoro de la Internacia E-muzeo en Vieno H. Mayer, skizis tie literaturan agadon de Borovko kaj atentigis, ke li fakte estis unu el la inkunabloj de la E-literaturo, la unua E-novelisto, kaj konfesis, ke pluaj spuroj pri Borovko mankas.

Kelkaj feliĉaj koincidoj helpis al mi ekscii pli pri la familio Borovko. En 2002 en la urbo Jalta, okaze de la 100-jara jubileo de la unua urba publika biblioteko, estis menciita la nomo de la unua direktoro N.A. Borovko. Evidentiĝis, ke temas pri nia Borovko. Preskaŭ samtempe aperis Esperanta traduko de la libro Kaoso en Budapeŝto, kiun verkis Nina Langlet-Borovko. Jaltaj esperantistoj eĉ ne suspektis, ke krom d-ro I.D. Ostrovskij en Jalto loĝis kaj aktivis ankaŭ Nina Borovko. Dank’ al helpo de Henry Thomander, Istvan Ertl, Kalle Kniivilä, Monika Langlet (nepino de V. Langlet) kaj esploroj en arkivoj, mi sukcesis multon ekscii pri la brila duopo Nikolao — Antonina Borovko kaj komprenis, kiel rapide la tempo forviŝas multon eĉ el la memoro de historiistoj.

La 4-an de decembro 2002 oni solene festis la 100-jaran jubileon de la unua jalta publika biblioteko. Mi anticipe informis pri tio kelkajn E-bibliotekojn, Polan Radion kaj Radion de Pekino. Al la biblioteko venis gratulleteroj de la Internacia Muzeo de Paco (Uzbekio) kaj Internacia E-muzeo en Vieno, kiu sendis donace la libron Maŝino, kiu krias. UEA al la biblioteko sendis donace bezonatajn prihistoriajn E-librojn. Komence de la solenaĵo la estro de la biblioteko demonstris al ĉiuj raraĵojn — tri librojn en la latina, eldonitajn en 1650 kaj donacitajn de N. Borovko al la biblioteko en 1902. Poste mi rakontis pri lia vivo.

Nikolao Borovko naskiĝis en nobela familio, sed lia patrino mortis dum la nasko kaj la patro kiam la knabo estis 10-jara. Post fino de militista lernejo la juna oficiro estis sendita militservi al Odeso, sed en la stacidomo li mise lasis siajn librojn, inter kiuj estis kelkaj malpermesitaj artikoloj de rusaj demokratoj. La rezulto: 5-monata aresto kaj ekzilo militservi en fora regiono de Ruslando, kie la kutima okupo de oficiroj estis drinkado kaj kartludoj. Sed amo al literaturo kaj sciencoj savis la junan oficiron. Li perfekte ellernis la francan kaj la anglan, kaj en 1889 Esperanton.

Post 5-jara militservo li revenis al Odeso, tamen mencio en la dokumentoj pri la aresto ne permesis al li servi en la centra Rusujo. Li do elarmeiĝis kaj laboris kiel hejma instruisto. Dum ses jaroj li okupiĝis pri sinedukado en bonega urba biblioteko kaj fariĝis enciklopedie edukita homo: filozofo, psikologo, literaturisto kaj inĝeniero. En 1892 li kun V. Gernet fondis la odesan filion de la unua ruslanda E-societo “Espero”. En la klubo li konatiĝis kun Antonina Ĉajkovskaja kaj en 1895 ili geedziĝis.

En tiu tempo Zamenhof devis konstante okupiĝi pri diversaj proponoj reformi la lingvon. Inter la reformemuloj estis Grabovski, Trompeter, de Wahl. La plej principa kontraŭulo de ajnaj reformoj estis Borovko. En 1894 li kun sia edzino propramone organizis balotadon, kies rezulto estis kontraŭreforma. Ekde 1892 en La esperantisto aperis multaj rakontoj de N. Borovko: Okazo, En la tombo, Vivo, Nokto (Zamenhof aperigis ĝin en Fundamenta Krestomatio), teatraĵo Lasta sceno el Faust kaj per aparta eldono proza traduko de La ŝtona gasto de A. Puŝkin.

En 1896-1897 Nikolao kaj Antonina loĝis en Sankt-Peterburgo, kie Nikolao gvidis la societon “Espero”. Tiam naskiĝis ilia unua infano — la filino Nina. En 1902 ili ekloĝis en Jalto. Nikolao estris la urban bibliotekon kaj okupiĝis pri scienca laboro. En 1904 aperis lia libro Psikologio de pensado, en la urba ĵurnalo li gvidis sciencan kaj literaturan revuojn je pseŭdonimo “﹍.﹍.” (en E-gazetoj ĝi estis “EnBe”).

Post la cara manifesto en 1905 en la ĵurnalo aperis tri liaj akraj artikoloj, kies sekvo estis elurbigo de la familio. Tamen en 1908 li iĝis direktoro de la urba biblioteko en Simferopol, ĉefurbo de Krimeo, kaj Antonina direktoro de alia urba biblioteko. Borovko tiutempe estis aktiva ano de la Krimea societo de naturesploristoj, gvidis arkeologiajn ekspediciojn, liaj artikoloj aperis en la centraj sciencaj gazetoj Studoj pri filozofio kaj psikologio kaj Studoj pri edukado. En la gazeto Naturo aperis postmorte lia plej grava studo Pri parolantaj iloj. Post lia morto Antonina restis kun kvar infanoj kaj ĝis 1917 ŝi ricevadis monhelpon de la urbo por ilia edukado.

Borovko mortis la 7-an de februaro 1913 en Simferopol. Post 90 jaroj okazis en Jalto solena inaŭguro de marmora memortabulo, instalita sur la domo de la unua urba publika biblioteko, kie nun estas la Konsulejo de Kartvelio en Krimeo. La solenaĵon partoprenis 50 personoj: anoj de la E-klubo “Tero”, reprezentantoj de la urbaj biblioteko kaj muzeo. Deputito de la urba konsilantaro, esperantisto V. Strojvans, organizis ekskurson por skoltoj tra la urbaj memorlokoj. La partoprenantoj eksciis multon pri Nikolao Borovko kaj aliaj jaltaj E-pioniroj, vizitis la domon de Ostrovskij, kiu situas kelkcent metrojn de la Konsulejo. En la pionira periodo Jalta estis unu el la centroj de la ruslanda E-movado. Inter la tiamaj esperantistoj estis la urbaj agantoj, du princoj kaj grafo.

En 1923 Valdemar Langlet, vizitinte Moskvon kiel ĵurnalisto, trovis tie Antonina kun la infanoj. Li volis iel helpi al la malsatanta familio kaj proponis kunpreni al Svedio iun el la infanoj. Antonina petis preni Nina, kiu bezonis fini la superan muzikan edukon.

Nina estis 27-jara, kiam ŝi la unuan fojon ekvidis Valdemaron, junaspektan 50-jaran viron. Li estis ŝia idolo ekde la infaneco. Super ŝia lito ĉiam pendis foto, farita en 1895, sur kiu estas la kuracisto kun la filino Nadja, Antonina, Valdemar kaj Entzel. Nina restis en Svedio kaj en 1925 ili geedziĝis, loĝis en Jugoslavio, poste en Hungario. Tie Valdemar estis profesoro de la sveda en Budapeŝta universitato ĝis 1944, kiam li ekgvidis la Svedan Ruĝan Krucon kaj kune kun Nina savis milojn da homoj de nazioj kaj hungaraj faŝistoj.

En Stokholmo estas strato kaj lernejo kun la nomo Langlet. Nina kaj Valdemar en 1966 iĝis Justuloj de la mondo kaj pasintjare Honoraj civitanoj de Israelo. Ilja Ostrovskij, Nikolao Borovko, Antonina Ĉajkovskaja kaj Valdemar Langlet estis ne nur samideanoj: ili estis pli ol amikoj. Antonina skribis en La esperantisto (1894): Gastante ĉe s-ro Ostrovskij mi min sentas tiel bone, kvazaŭ mi gastus ĉe mia propra kara frato, ni eĉ helpas unu al la alia en tute privataj aferoj, kiel veraj parencoj. Ni konatiĝis nur dank’ al nia Esperanto. — Jes, dank’ al la interna ideo ili sentis sin parencoj. Vere brila kvaropo!

Primovada babilado inter Claude Gacond kaj Henri Dognac

Edmond Privat kaj la privata Lernejo Privat

(daŭrigo, 2-a/lasta parto)

Claude: Ĉe la juna Edmond Privat tiu lingvoprezento montriĝis ege fruktodona, same kiel por pluraj aliaj ĉeestantoj, kiel ekzemple la lerninto Adolphe Ferrière*, fondonto de la Institut Rousseau [instituto Rousseau].

Henri: Ĉu poste Edmond varbis al Esperanto sian kamaradon Hector?

Claude: Absolute ne! Ĉar kiam Edmond post eklerno de Esperanto eniris la licean klasejon per la mistera saluto Bonan tagon!, tiam Hector tuj respondis al li: Ha, ankaŭ vi lernis la lingvon! La filo de la pentristo Ferdinand Hodler* estis jam memlerninta la lingvon proksimume samepoke, kaj tre verŝajne ankaŭ pro la varba influo de la sama filozofo, ĉar post la eldono de sia priesperanta eseo Ernest Naville tre aktive disdonis sian broŝuron al la ĝeneva klerularo, kiun li propagande kontaktadis same efike, kiel siatempe li faris favore al la proporcia voĉdona sistemo okaze de elektoj. Tutcerte rekte aŭ pere de varbito Esperanta semo falis ankaŭ en la atelieron de la pentristo, kaj ne la pentristo mem, sed lia filo lernis la lingvon. Aliaj tiaj dokumentoj atingis la fratojn Ferdinand* kaj René* de Saussure kaj aliajn universitatajn profesorojn. Dankleteroj atestas pri tiu propaganda rolo de Naville.

Henri: Tio certe faciligis la organizon de la dua UK en 1906.

Claude: Kaj ankaŭ ludis favoran rolon la amikeco, kiu intelekte ligis la lernintojn kaj la amikojn de la Lernejo Privat. En tiu medio Edmond Privat trovis multajn helpajn fortojn eĉ ankoraŭ en 1922-23, kiam li kampanjis por Esperanto ĉe la juna Ligo de Nacioj, kaj en 1925 kiam li refoje organizis Universalan Kongreson kaj fondis la radio-elsendejon Radio Genève.

Sed indas ankaŭ raporti pri la plej karakteriza trajto de la Lernejo Privat. Tio estas ĝia disciplino soldateca kaj la militekzercoj kun kanon-pafado, kiuj ripetiĝis semajnon post semajno. La patro de Edmond gvidis tiujn militekzercojn kaj liaj ordonoj skribitaj sur papero kun la svisa federacia kruco atingis la infanojn soldate vestitajn. Kaj la laboro mem en la lernejo efektiviĝis laŭ tag-ordoj, per elektado de leŭtenantoj, serĝentoj kaj kaporaloj. Infanteria kompanio kaj artileria sekcio kutimigis la knabojn al la soldata vivo, kiu celis inspiri al la lernantoj absolutan amon kaj servemon al la patrujo, nediskuteblan disciplinon obee al la superuloj kaj al la gepatroj. La militkrio je la levo de la flago estis Vivu la bonaj lernantoj kaj la kompanio!. La tuta laboro en la lernejo efektiviĝis laŭ tagordoj soldatecaj, kaj anstataŭ havi propran nomon ekde sia eniro en la lernejo la infanoj fieris pri sia numero. Okazis inspektado de la armiloj kaj de la lernejaj aferoj kaj dum lernejaj ekskursoj oni tiradis kun si kanonojn, starigis tendojn, organizis kuirejon kaj ĉiuj infanoj ricevis plenumotan funkcion laŭ sia grado. Formiĝis du armeoj, kiuj respegulis la eŭropan situacion, la franca kaj la prusa. Batal-ludoj kun militkrioj kondukis fine al venko de unu armeo kaj submetiĝo de la alia kaj poste al pactraktaĵoj. Ruĝ-kruca taĉmento zorgis pri la vunditoj kaj kontrolis la sorton de la enkarcerigitoj. Ni ne forgesu, ke la fondintoj de la Ruĝa Kruco estis interalie la ĝenevanoj Henri Dunand* kaj generalo Guillaume-Henri Dufour, fakte amikoj de la lernejo.

Henri: Neimageble!

Claude: Oni konsciu, ke la direktoro Emile Privat estis partopreninta la defendon de la landlimoj svisaj okaze de la milito franca-prusa de 1871. Rememore li ŝatis montri al la soldatetoj sian tiaman pafilon, kaj li ankaŭ rakontis al ili, ke dum la napoleona invado de Genève Egiste Privat, la fondinto de la lernejo, post fuĝo al Nyon por ne esti rekrutita de la malamika napoleona armeo, revenis pli malfrue kun la aŭstria armeo por liberigi la urbon. Kaj li fiere rakontis, kiel en 1915 la respubliko Genève eniris la Svisan Konfederacion kiel 22-a kantono. Kaj levo de la svisa flago super la ĝeneva dum la soldat-ceremonioj celis komprenigi al la lernantoj, ke por eniri la svisan federacion la ĝeneva ŝtato devis rezigni pri parto de sia suvereneco profite al proklamo de definitiva interkantona paco.

Henri: Ĉu Edmond Privat rakontis al vi pri tiu soldateca eduko?

Claude: Jes ja, plurfoje li raportis, kiel estas facile soldatigi knabojn, kies preferata ludo estas militadi. Sed tre verŝajne, pro la instruoj de Ernest Naville kaj de la interna ideo akompananta Esperanton, Edmond baldaŭ kreskigis sian patrujan amon al tutmondismo. Okaze de prelegoj pri la temo Interpopola konduto*, titolo de unu el liaj gravaj verkoj, Privat komprenigis al la publiko, ke kiel super la kantonaj flagoj nun flirtas en Svislando la svisa flago, la homoj devas labori, por ke super la naci-ŝtataj flagoj foje fiere flirtu standardo, kiu konkretigos reale tutmondan federacion kun tutmonda lingvo, kiu devigos ĉiujn ŝtatojn kaj ĉiujn naciajn lingvojn al reciproka respekto. Lia filozofia metamorfozo de sviso al mondano konkretiĝis en marto 1905 per vasta poemo titolita La guerre (milito), kies aleksandraj versoj esprimas lian hororon de la militemo murdema kaj la absolutan neceson obei al la ordono de Kristo sin reciproke ami reziste al la batalkrioj de la ŝovinistoj naciistaj kaj kristanaj.

Henri: Lia patro Emile ne devis esti kontenta pri la filozofia evoluo de sia filo.

Claude: Edmond Privat plurfoje aludis pri la ideologia distanco, kiu pli kaj pli izolis lin de la resto de lia familio politike radikal-tendenca, dum li fariĝis socialisto, protestantaj kristanoj dum li fariĝis kvakero, fidelaj svisaj soldatoj dum li defendis militrifuzantojn kiel Henri Vatré. Sed en la familio Privat regis demokrata sinteno respektema al la pensodiverseco. Tial sur foto realigita la 6-an de majo 1914 okaze de la centjara jubilea festo de la Lernejo Privat rekoniĝas Edmond Privat apud siaj familianoj inter vicoj da lernantoj soldatece vestitaj kaj bone armitaj kaj aliaj vicoj da lernintoj, famiĝintaj en karieroj soldataj, diplomatiaj, universitataj aŭ komercaj.

Henri: Ĉu la Lernejo Privat ankoraŭ ekzistas?

Claude: Post Emile Privat gvidis ĝin Philippe Privat, frato de Edmond, ĝis malfondo de la lernejo en 1960. Sub lia regado ekde 1930 akceptiĝis knabinoj, kvankam la instruado restis ĝis la fino kun disciplino soldateca. Tiurilate la lernejo restis avangarda en epoko, kiam oni tendencis disigi la lernantojn en klasoj knabaj kaj knabinaj. Dank’ al la financa apogo de la Asocio de la Lernintoj Philippe publikigis en 1963 ducentpaĝan bele ilustritan Histoire de l’Ecole Privat (historio de la Lernejo Privat), kiu estas minejo da informoj.

Henri: Ĉu Edmond ricevis financan helpon de sia patro Emile por siaj Esperanto-aventuroj?

Claude: Lia patro agis ĉiam kun absoluta respekto de la formiĝanta personeco de sia filo, sed rifuzadis ĉian financan apogon por la Esperanto-entreprenoj. Ekzemple Edmond ricevis la permeson veturi al Boulogne-sur-Mer nur kondiĉe, ke li pergajnu mem la necesan monsumon.

Henri: Kaj kion Edmond faris por akiri tiun monon?

Claude: Li rakontis al ni, ke li alianciĝis kun ĝeneva fotografo, kiu posedis ursofelon. Kiel bruna urso sur la trotuaro li brakumis la pasantojn dum la fotografo realigis fotojn, kiuj bone vendiĝis. La duono de la profito iris al li. Kaj Edmond Privat ŝatis fini sian rakonton aludante al la Biblia kondamno de Adamo, ĉar vere ŝvitante sub ursofelo li pergajnis la monon, kiu ebligis al li unuaklase veturi al Boulogne-sur-Mer kaj tie loĝi en unulita ĉambro de komforta hotelo. Sed poste pli kaj pli Edmond pergajnis sian monon per verkado de gazet-artikoloj. Tiel naskiĝis lia ĵurnalista kariero.

Henri: Kaj por la vojaĝo al Usono?

Claude: Estas la eldonejo Hachette, kiu pagis al li la vojaĝon kaj salajretis lin, por ke li trovu vendo-perantojn en tiu vasta lando. Tial la patro akceptis, ke lia filo forlasu Eŭropon. Sed krom permeso, neniun alian helpon Edmond ricevis de li. En Aventuroj de pioniro li raportas pri monproblemoj de dekokjarulo senmone perdita en New York kaj lia belega novelo Rozoj por la sinjorino ankaŭ eĥas la situacion de mizeruloj.

Henri: Fakte Edmond Privat fariĝis tre frue reale memstara homo mone kaj pense.

Claude: Kaj tio estas tutcerte unu el la konsekvencoj de la kvalita eduko, kiun li ricevis soldatumante en la Lernejo Privat.

Henri: Kaj lia amiko Hector, kiel disvolviĝis lia memstariĝo?

Claude: Ho, tio estas tuta romano inda je venonta konversacio!

Henri: Mi antaŭĝojas aŭdi vin pri tio, kaj la hodiaŭa babilado instigas min relegi la libron Aventuroj de pioniro.

Claude: Mi konsilas al vi ankaŭ legi liajn verkojn Junaĝa verkaro*, en kiu kolektiĝas liaj poemoj kaj noveloj, kaj Interpopola Konduto, kaj se vi volas pretiĝi al la venonta konversacio, eble ankaŭ legu la libron Hector Hodler, lia vivo kaj lia verko* de Eduard Stettler*: vi konstatos, kiom ankaŭ ĉe la filo de la pentristo Ferdinand Hodler la instruo de la filozofo Naville estis fruktodona.

Ni elprovu Esperanton!

La juna itala eŭroparlamentano Marco Cappato (32) plurfoje elpaŝis publike kun la propono pli konsideri Esperanton kiam oni diskutas pri la estonto de la lingva reĝimo en la Eŭropa Unio. Revuo Esperanto estis invitita diskuti kun li la aktualan lingvan demandon.

Pligrandiĝo de EU aldonos dek novajn lingvojn, kaŭzante centojn da eblaj interpretaj kaj tradukaj kombinaĵoj. Tiu problemo estas parte solvita, danke al interpretado kaj tradukado per la angla.

Tiu estas financa solvo kiu signifas malbonan kvaliton de interpretado kaj tradukado. La plej esprimplenaj EP-anoj nun devas tre atenti al tio kion ili diras. Marco Pannella, estro de Radikala Partio, havas tre koloran kaj karisman parolmanieron. Iam li estis ironia, dirante ke la Komisiono proponis grandiozan solvon. Kvankam li estis parolanta malsincere kaj fakte kritikanta la Komisionon, la interpretado ne trafis la ironion. Aŭskultante la interpretadon, oni havis impreson ke Pannella laŭdas la Komisionon!

Pasintjare radikalpartia EP-ano, Maurizio Turco, proponis uzi Esperanton kiel pontlingvon por interpretado kaj traduko en EP. Neil Kinnock, en la nomo de la Komisiono, diris ke Esperanto ne estas efektivigebla. Ekde tiam, nenio plu okazis.

Ni elprovu Esperanton kiel pontolingvon. Se vi interpretas kaj tradukas de la itala al la angla, kaj poste al la franca, vi perdas la signifon. Esperanto estas pli fleksebla kaj pli facile sorbas la kulturojn de aliaj lingvoj. Per investado, tiu ĉi lingvo estus pli bona por aŭtomata tradukado. Kial Esperanto rezistis tiom longe, kun tiom da homoj kontraŭ si, kaj neniu intereso de naciismaj registaroj? Ĉu tio ĉi ne indikas ke la lingvo estus grandioza solvo al komunikadoproblemoj en Eŭropo kaj la cetera mondo?

Brita eŭroparlamentano (EP-ano) lastatempe diris ke kolegoj kiuj ne parolas la anglan supozeble trovas malfacilaĵojn en Bruselo kaj sentas sin izolitaj. Ĉu vi konsentas? La EP-ano aldone sugestis ke politikistoj pensu dufoje pri venado al Bruselo, se ili ne parolas la anglan.

Estus kontraŭ demokrataj principoj postuli ke EP-ano estu elektita nur se li aŭ ŝi parolas la anglan. Kaj mi studis la anglan eksterlande. Mi lernis la anglan lerneje kaj universitate. Sed mi parolis la anglan nur modere bone, laborinte dum 18 monatoj en Novjorko. Kaj ankoraŭ nun, parolante la anglan publike aŭ dum vivaj TV-debatoj, mi ne havas la samajn eblojn de esprimado kiel brita EP-ano. Nur eta procento da eŭropanoj facile parolas la anglan.

Esperantistoj akuzis ke la Komisiono financis eŭropajn organizojn kiuj anoncas postenojn por denaske angle parolantoj, English-native speakers (denaskaj parolantoj de la angla), malgraŭ ke teorie ĉiu eŭropa civitano rajtas kandidatiĝi. Kial neniu plendas?

Homoj ja plendas. Oni kampanju pri tio. Bedaŭrinde, multaj vidas tiajn diskriminaciajn dunganoncojn, sed ne vidas solvojn. Eble ili eĉ protestas kiel individuoj. Ili devas tamen esti politike organizitaj. Ne estas sufiĉe por montri sin koncernata kaj protesti, sed vi bezonas efektivan organizon, politikan celon, kampanjojn kaj fondusojn.

Tra la historio, la plej fortaj lingvoj kiel la angla dominis la plej malfortajn. Angle parolantaj landoj estas la plej riĉaj kaj plej potencaj milite. Ĉu ĉi parolado pri Esperanto kaj lingva egaleco ne estas vana? Ĉu vi ne batalas perdonte?

La lukto por lingva egaleco ne estas perdota batalo. En Eŭropo la angla evidente havas grandan rolon. Sed grandega sumo estas elspezata por la angla en la publikaj kaj privataj sektoroj. Esperanto estas multe pli facila ol la angla. Zamenhof laboris sola sen Interreto. Li atingis multon. Per la nova, diĝita teknologio, granda progreso eblas.

Fondaĵo Hans

Memore al Hans ten Hagen, unu el la plej aktivaj nederlandaj esperantistoj, forpasinta en marto 2003, estas starigita Fondaĵo Hans. Ĝia celo estas instruado de Esperanto en Afriko.

La fondaĵo servos al edukado de instruistoj en Afriko, ilia partopreno en lernejoj de Interkulturo kaj en la programoj kaj seminarioj de ILEI kaj IEI, al Lernejoj por evoluo (Konto Espero de UEA; Solidareco kaj Lingvo de paco), al sendado de instrumaterialoj al unuopuloj kaj grupoj en Afriko.

La fondaĵo estos pli ol memoraĵo, pli ol monumento memore al Hans ten Hagen: ĝi estos praktika daŭrigo de lia laboro.

La proponoj kiel uzi la rimedojn venos de la Afrika Oficejo de UEA, surbaze de la raportoj de la unuopaj Esperanto-asocioj kaj kluboj sur la afrika kontinento.

La komencan kapitalon de 100 000 eŭroj disponigis la familioj Ten Hagen-Renses kaj Bakker-ten Hagen.

La monon ili konservos en siaj propraj kontoj kaj la renton ili disponigos unufoje jare al la konto ĉe UEA.

Espereble ankaŭ aliaj esperantistoj aliĝos al la iniciato, sekvante tiun ĉi modelon. Eblas disponigi renton de kapitalo (lasante monon sur sia propra konto) aŭ donaci monon al la fondaĵo. Promesoj pri disponigoj de la rento validu por minimume tri jaroj.

Donacoj de 500 eŭroj kaj pli eniros la kapitalon. Sub tiu sumo la donacoj rekte servos al la jaraj subvencioj por edukado de Esperanto-instruistoj en Afriko.

Donacoj bonvenas en la konto de UEA (vidu la kolofonon). Bonvolu indiki: Fondaĵo edukado/konto Hans. Por pliaj informoj bonvolu skribi al la Centra Oficejo.

Recenzoj

Libro por tralegi, relegi kaj diskuti

La migranta judo. August Vermeylen (1872-1945). El la nederlanda trad. Christian Declerk. Antverpeno: Flandra E-Ligo, 2000. 21p. ISBN 90 71205 90 8. 31cm. Prezo: € 8,40.

Konata temo (Ahasvero), malpli konata aŭtoro. Alloge mallonga novelo el antaŭ jarcento, pri homo kiu kaptis la rigardon de Kristo, restis kaptita kaj ne povas forgesi.

Kiu estis Vermeylen? Nenia enkonduka antaŭparolo, nur frazoj surdorse pri aŭtobiografia nuanco. Eble jes, por tiu kiu konas lian vivon. Temas pri spiritaj spertoj de iu ajn, kies penso turniĝas kiel pudelo kiu persekutas sian voston, al kiu ŝajnas, ke li trovu nur unu aferon, nur unu parolon por esti feliĉa; tamen nul homo tuttere al li tiun diri.

Ĉapitroj pri Jesuo, pri faloj kaj ekstazoj — kaj fine, post priskriboj de pejzaĝoj, eksteraj kaj internaj, iom da solidareco kun homoj (ciganoj, konstrulaboristoj, kelnerino), evidente la plej malfacila afero... Ne aventuroj, sed mistika biografio, celanta universalon, malbanale.

Anstataŭ postparolo — glosaro kaj notoj. Glosaro el Piĉ kaj “NG” (Neologisma Glosaro?). Nur unu paĝon. Modela elekto laŭ mi: hilo, holmo, holino, kozo, mokra, sultra...

Ne timu: tiaj vortoj apenaŭ spicas la tekston. Mi eĉ sopiris pli da: se prato utilas anstataŭ herbejo, kion fari pri senarbejo? La tri montetoj supre rolas nur en listo, sen distingoj. La tradukisto rezistis la tenton ŝanĝi senmalica al ica!

Nenio truda do, nur sugesto pri lingvaj eblecoj kiam oni (ĉiun duan paĝon) stumblas kontraŭ tia vorto, aŭ rimarkas duradikajn vortojn jen kun meza o, jen sen, jen kun streketo... Noktosvarmo, mur-dento, baraktfalas sur unu paĝo: nu, mur- por eviti pensojn pri murdo, musko-kovrita evitas muson kaj kokon, post kiam meza o evitas duoblan k...

Do svarmoj da streketoj ie-tie forturnas la atenton for de neologismoj al (verŝajne neatingebla) neŭtrala stilo) nek okul- nek orelfrapa): ĉu pli grava por beletra verko ol novaj distingoj kaj konceptoj?

Do: libro por tralegi (en unu-du horoj), relegi (por kapti pluajn mistikajn aludojn, precipe en la infera ĉapitro) kaj lingve diskuti — senfine!

Pamflete pri kromamantinoj

Socia rolo de kromamantoj en konservado de monogamia geedzeco. Aŭtoro: Agenita Ameno. El la portugala trad. Paulo Sergio Viana. Schliegen: Gilbert R. Ledon, 2001. 81 p. 23cm. Prezo: € 9,90.

Sociologia literaturo en Esperanto ĉu en originalaĵoj ĉu en traduko estas relative malofta fenomeno kaj tiel ĉiu nova provo tiudirekte estas laŭdinda.

Fakte la libro de Agenita Ameno apartenas pli al grupo de sociaj pamfletoj ol al sociologiaj studoj. La aŭtorino estas fakulino pri sociaj sciencoj en Brazilo. La antaŭparolo deklaras, ke la titolo diras tion, kion ĉiu homo scias, sed hezitas diri — publike. Tamen en la libro ne temas pri la defendo de rajto al kromamantinoj, sed pri analizo de la nuna situacio de seksaj roloj kaj proponoj kiel ŝanĝi ilin.

Se diri mallonge la rezulto de sociologia esploro estas, ke ne estas bone vivi sola, sed geedzeco apenaŭ estas pli bona solvo kaj pro tio estas bezonata kromamantoj. En la libro temas unuavice pri la brazila socio kaj la rezultoj eble ne validas en aliaj socioj.

La aŭtorino esploras ankaŭ la ekzistokialon de la monogamia geedzeco kaj opinias, ke la kialo estas kapitalisma socia ordo. Laŭ mi la kialo estas multe pli simpla: la egala kvanto da viroj kaj virinoj en la homa socio. Fakte estas kontraŭdiro inter tio, ke (brazilaj) viroj ne ŝatus ke iliaj edzinoj havu kromamantojn kaj ke la kromamant(in)oj estus necesaj por la konservado de geedzeco. Se la ebleco de kromamantinoj estas rezervita nur por viroj (kvankam teorie la libro rajtigas tion ankaŭ al virinoj), ĉiu kromamantino fakte malaltigas la kvanton de monogamiaj geedzecoj. Krome apenaŭ eblas paroli pri monogamia geedzeco, se unu viro havas kaj edzinon kaj kromamantinon. La diferenco estas, ke unu el la rilatoj estas oficialigita kaj la alia ne.

En la libro temas ne nur pri sociologio, sed ankaŭ pri psikologio, antropologio kaj biologio, kaj foje mi sentis, ke tiaj ekskursoj al aliaj fakoj ne bone funkcias. Foje estas ankaŭ malfacile distingi inter la priskribo de la nuna (kritikinda) realo en Brazilo kaj tio, kion la libro proponas; la aŭtorino i.a. kontraŭas la edukadon de knaboj kaj knabinoj en malsama maniero, objektecon de virinoj kaj socie difinitajn seksajn rolojn, kaj proponas, ke necesus ŝanĝi la rolon de virinoj kaj edzinoj en la socio kaj tiam kromamantinoj ne plu bezonatus.

Profitodona paradoksaĵo

La memor-ŝtono. Ĉas-novelo (1994). Nikolaus Breyer. El la germana trad. Reinhard Haupenthal. Schliegen: Edition Iltis 2001. 112 p. ISBN 3-932807-22-7. 21cm. Prezo: € 16,80.

La intrigo de ĉi novelo, samtempe spirretena kaj atentokapta, baziĝas sur reala evento: en februaro 1932 nekonata murdinto mortpafis la sarlandan ĉasiston kaj forstiston Nikolaus Kessler. Jardekojn poste, lia samlandano, la sarlanda aŭtoro Nikolaus Breyer, entreprenas la taskon rakonti la lastan vivojaron de la protagonisto en ties kunteksto historia: antaŭ ni reviviĝas la ĉasisto kaj ties metio kaj medio; la topografio de la eventoj kun ties loka koloro kaj la sociaj faktoroj kunrolintaj.

La germana originalo ĝis nun aperis nur felietone en iom nekonata revuo: laŭ propra aserto de la aŭtoro li ĝis nun evitis la libroforman eldonon de la verko pro timo de linĉ-justico: kvankam la murdo-kazo neniam klariĝis justice, ankoraŭ ekzistas personoj konantaj la postkulisaĵojn...

Okazas do la paradokso, ke la internacia publiko de la esperantistoj konatiĝas kun la teksto pli frue ol la rekte koncernataj. Ĉi libron oni legos kun granda profito: ne nur pro la streĉa rakonto simila al krim-romano, sed ankaŭ pro la elstara lingvaĵo de pruvita traduka artisto, kiu alfrontis kaj venkis apartajn problemojn pro la kompleksa terminologio ĉasistika kaj forstistika. Ne mirige, ke li profitis el konsiloj de Albault, Boulton, Burkhardt, Cherpillod, Neves kaj aliaj.

Utila glosaro kaj bibliografio finas la libron kies eldonaj kvalitoj estas pura, okulplaĉa tipografio kaj, kovrilpaĝe, foto de la memorŝtono.

Interesa por tradukistoj kaj lingvistoj

Duamana traduko por la Rusa Caro. Pri 17a-jarcentaj novaĵtradukoj en “Vesti-Kuranty”. Aŭtoroj: Ingrid Maier — Wouter F. Pilger. Lelystad: Vulpo-Libroj, 2000. 95p. ISBN 90 70074 42 7. 20cm. Ilus. Prezo: € 7,20.

Antaŭ Petro la Granda en la cara Rusio ne ekzistis presitaj eldonaĵoj. Sed la caro kun la kortego devis scii la eŭropajn novaĵojn kaj tion liveris la ambasadoj kaj specialaj senditoj. Oni skrupule tradukadis la tiamajn eŭropajn gazetojn kaj apartajn gravajn dokumentojn. Tiele ekzistis t.n. manskribita gazeto Vesti-Kuranty.

Nome traduko de la dokumento kaj ties analizo estas la bazo de ĉi libro. Temas pri Packontrakto inter Nederlando kaj Hispanio de la jaro 1648. La dokumento iris al la rusa lingvo tra la alia traduko hispana-nederlanda. La aŭtoroj analizis la tutan tradukvojon ne sen aventuraj momentoj, kio faras la sekan sciencan esploron fojfoje interesa.

Oni trovas altan teknikon de la ruslingva traduko. La aŭtoroj fojfoje eĉ konstatas, ke la rusoj plibonigis la nederlandan tradukon, forigante la evidentajn erarojn de la nederlandaj tradukisto kaj presisto.

La manskribita informilo por la cara kortego ĉesis ĉe la stabiliĝo de la unua rusa presita gazeto.

La libro povas esti interesa por tradukistoj kaj lingvistoj. Bedaŭrinde la bindo-tekniko eltenas nur kelkajn foliumadojn de la libro, poste iuj folioj povas eliĝi.

Voĉo, kiu eĉ ne bezonas la akompanon

Kompakta disko Bela revo. Kantas Anjo Amika. El div. lingvoj trad. Rados, Silfer k.a. La Chaux-de-Fonds: LF-koop, 2002. 19 kantoj, 72 min. Prezo: € 22,50.

Pasintsomere en REJO-2 (junulara E-renkontiĝo apud Kievo, Ukrainio) ĉarma junulino el Rumanio donacis al mi modestan E-gazeton el sia lando, kie mian atenton altiris la rubriko Kiam mi estis la plej feliĉa en la vivo? La demandon respondis kelkaj diverslandaj esperantistoj. Pasis iom da tempo. Mi estis komenconta recenzi la diskon Bela revo kaj mi subite rememoris, ke ties kantistino Anna Laszay estis inter la respondintoj al la demando.

Ŝia respondo estu enkonduko al la recenzo: Anna estis plej feliĉa en la vivo, kiam ŝi en 1971 eklernis Esperanton en la vilaĝo Gardony kaj kantis la kanton Esperanto estas la lingvo por ni. Sed ŝia adopta patrino malpermesis viziti la grupon. Post 13 jaroj ŝi tamen denove renkontiĝis kun Esperanto, partoprenante Internacian Korusan Renkontiĝon en Bulgario, kaj decidis profunde ellerni la lingvon. La dua granda feliĉo estis, kiam aperis ŝia unua kasedo Por vidi la mondon. Poste aperis la dua, Dimanĉa koncerto. Kaj la plej granda feliĉo por ŝi estas, ke ambaŭ kasedoj havis sukceson. Partoprenante E-aranĝojn, Anna akiras multajn geamikojn, tial ŝia Esperanta kromnomo estas Anjo Amika.

Kaj nun pri la disko. Ĝi entenas popolajn (hungarajn, italajn, grekan) kaj religiajn kantojn. La voĉo de la kantistino vere estas, mi diru, tre hela, kun popola koloro. Napolaj kantoj en ŝia plenumo sonas en Esperanto tre bele, kvazaŭ en la itala. La voĉo ne bezonas sintezilan akompanon, eĉ se tiu imitas bonan orkestron.

Pli taŭgus vivaj fluto, gitaro, orgeno — ajna natura instrumento. Aŭ eĉ tute ne bezonatas iu instrumento, kion pruvas du kantoj a capella (senakompane).

Kvankam prononco de Anjo estas ne nur bona, sed eĉ bela, diri multon pri la lingvaĵo de la kantoj ne eblas, ĉar la frazoj ne ĉiam estas kompreneblaj kaj la tekstaro de la kantoj bedaŭrinde forestas.

En Ave Maria de Bach la voĉo je orgena akompano sonas kristale pure kaj forte, kiel montara rojo. En ĝi senteblas la profunda kaj forta animo de Anjo Amika. Tiuj ecoj faris iam el la pasereto mondan stelulinon Edit Piaf. Kion do skribi aldone? Aĉetu kaj ĝuu.

En la novan jaron kun Grégoire Maertens

La 1-an de januaro festis sian 80-jariĝon Grégoire Maertens, flandro, kiu dum 15 jaroj laboris kiel Estrarano de UEA (1977 ĝis 1992) kaj dum 6 jaroj (1980 ĝis 1986) kiel la UEA-prezidanto.

Elkoran gratulon okaze de via jubileo. Ĉu vi memoras, kiel komenciĝis via verda vojo, kio aŭ kiu malfermis al vi la pordon al Esperantujo?

Dankon pro la gratuloj, sed la sanon kaj mian energion mi grandparte ricevis pere de la genoj de miaj prapatroj!

Stranga koincido, la eklerno de nia lingvo okazis pro la milito en 1940, kiam la lernantoj en mezgrada lernejo konstatis ke ne plu ekzistas multaj ebloj por amuziĝo. Amiko Debaets sekvis kurson ekde la komenco de septembro. Do mi sekvis kun li kurson de Flandra Ligo Esperantista, grupo Paco kaj Justeco, instruisto Fernand Roose, historiisto, dum kvindek jaroj prezidanto de la grupo, nun preskaŭ naŭdekjara. Post nur kelkaj monatoj mi eniris la grupan estraron kiel “propagandisto”!

Post la dua mondmilito vi aktivis en la flandra movado. Sed longan tempon Flandrio ne havis landan asocion aliĝintan al UEA. Kial tio daŭris tiom longe?

Iom post la milito mia amiko Debaets kaj mi veturis Bruselen, en decembro 1946 por la dua postmilita ĝenerala kunveno de Flandra Ligo Esperantista (FLE), kaj mi revenis Bruĝen kiel ĝenerala sekretario de la ligo. Mi tuj aktivis i.a. pri la aliĝo al Internacia Esperanto-Ligo, la internacia movado IEL kun sidejo en Britio, tiam ankoraŭ dise de la malnova UEA en Ĝenevo. La malfacilaĵo estis la dueco de nia movado sur la nederlandlingva teritorio de Belgio: Reĝa Belga Ligo, kiu kompetentis por la tuta lando, jam aliĝis al IEL, ne estis do simple konvinki la estraron de IEL, kiu denove fariĝis UEA post la Berna UK en 1947. La FLE, fondita en 1930, protestis jam dum la Pariza UK en 1932, salutante la gekongresanojn nome de la idoj de Rubens, van Dyck kaj Jordaens per speciala, iom pompa dokumento, pro la fakto ke oficiala saluto dum la inaŭguro ne estis permesita pro ne-aliĝinteco!

La oficiala akcepto de Flandra Ligo okazis dum la Paska kunsido de la UEA-estraro en 1948. La sinpropono de 1932 tiam finfine efektiviĝis.

Vi estis LKK-ano jam en 1960, dum la UK en Bruselo. Dudek jarojn poste, en via unua novjara mesaĝo de la prezidanto, vi diris ke la UK-oj devus ankoraŭ pli multe malfermiĝi al la kongreslanda publiko. Ĉu ŝajnas al vi, post pliaj dudek jaroj, ke io evoluis ĉi-koncerne?

Mi ĝojas pro tiu via demando! La plej granda publika manifestacio de Esperantio okazas ĉiujare denove en sekteca servado al propra publiko, kun, ofte tre bone organizitaj informfluoj al la cetera mondo. Mi ne pledas por forlasi tiun rutinan servadon al la propra publiko, sed ni devus enplekti la lokajn kaj regionajn oficialajn instancojn, la kulturajn kaj komercajn reprezentantojn, en niajn kongresaranĝojn. Konsentite, temas pri pli da laboro, pli da kostoj ktp. Ni volas evolui, profesiiĝi, kio estas instrukcioj ĉefe direktitaj al niaj movadanoj; sed ankaŭ UEA ion faru. Mi memoras pri iuj klopodoj kiel la ligo de KOMESKO ’83 kun la Kongresa temo Sociaj kaj lingvaj aspektoj de la moderna komunikado dum UK Budapeŝto 1983, kun multaj enlandaj specialistoj pri tiu temo. La Eŭropaj parlamentanoj ĉeestis dum la kunveno de la sciencistoj en la Antverpena UK 1982. La organizado de la Nitobe-simpozio en Prago UK 1996 ktp. Ekzemple, kial la bonegaj aranĝoj de IKEF kun la lokaj komercaj ĉambroj ne povus okazi ene de la kongreso kun tradukado? Oni povas apelacii al niaj fakestroj por iniciati tiajn kunvenojn kadre de la kongreso. Kial prof. Tonkin ne povus lekcii en la kongresejo por la profesoroj de la regiono, eventuale eĉ en la angla se ni komence ne disponas pri bona traduksistemo? Ni havas je dispono multajn specialistojn el la tuta mondo, ni montru tion al la publiko. Ni nepre devas malfermi nian kongreson. Konsekvence tamen, tio povas okazi nur per plifortigo de nia kongresa centro en Roterdamo, anstataŭ la nuna tendenco por redukti ĝin. Tio ne estas elspezo por burokratio, tio estas rekta elspezo por malrekte informi. Ni tamen scias ke nia rekta informado ne tre sukcesas.

Dum via estraraneco kaj prezidanteco kreskis la nombro de UEA-oficejoj: Novjorko, Antverpeno, Budapeŝto, kiuj tamen malaperis aŭ transformiĝis je aliaj institucioj. Kiel vi vidas nun tiujn projektojn?

Cerbumante kun aliaj, ĉefe kun Prof. Tonkin kaj la nuna prezidanto Corsetti, mi tre koncize substrekas la jenajn kialojn kiuj samvalidas nun kiel tiam:

1. Roterdamo ne estas centro de internaciaj aktivaĵoj, la urbo eĉ neniam aperis en la listo de 30 mondaj urboj kun la plej multaj kongresoj kaj internaciaj renkontiĝoj, je kies pinto ankoraŭ ĉiam troviĝas Parizo, Bruselo kaj Londono; en la listo por 2002 Novjorko troviĝas sur la 17-a loko, eĉ post Singapuro kaj Berlino. Ĝenevo, iam la sidejo de UEA, troviĝas sur la 8-a loko.

2. Ni ne kapablas stiri tutmondan movadon nur el urbo en unu lando, pro la multegaj aspektoj de la organiziteco. Pro la gravaj internaciaj kontaktoj ni fondis la Novjorkan, pro la ekonomiaj avantaĝoj ni fondis la Budapeŝtan oficejojn. La estraro kontaktis pro diversaj aliaj kialoj Brazilon (presado de la revuo je marĝenaj kostoj) kaj Japanion (deponejo por Azio kaj eldonejo de libroj).

3. Ni portas grandan parton de niaj kotizoj al la presisto. La duobla uzado de tiuj grandaj sumoj nur povas okazi per propra presejo: presado + laboro kaj malrekta informado; ni ekis en Antverpeno, simple ĉar ni tie trovis la adekvatajn cirkonstancojn.

Tiuj tri ĉefaj argumentoj ankoraŭ validas, kvankam la strategiaj punktoj eventuale ŝanĝiĝus. Krome estas la nuna konstato ke la domo en Roterdamo estas dormanta vulkano rilate al la valorega biblioteko Hodler. Ne eblas laŭ mi perfekte sekurigi tiun trezoron en tiu domo, nek malfermi ĝin tie por la publiko. La respondeco de la nunaj estraroj rilate al tiu sekurigo kaj malfermigo estas grava.

Vi estas, ankaŭ pro via profesia fono, fakulo pri financoj. Oni diras, ke dum vi estis estrarano pri financoj, vi kuracis la tiam malsanan situacion de UEA. Nun de kelkaj jaroj vi estas la komitata revizoro. Kiel vi taksas la ekonomian evoluon de la asocio en la epoko de interreto, kiam falas la nombro de kotizantaj membroj?

Dum la lastaj kvindek jaroj, la kotizoj neniam sufiĉis por vivteni UEA. Konstatindas ke la donacoj kaj testamentoj fakte estas tradicie antaŭvidebla parto de nia buĝeto, nur la grandeco de tiuj sumoj varias. Ni devas tamen uzi parton de tiuj sumoj por la vivteno de la rutinaj laboroj kaj por novaj projektoj. Nun UEA atingis certan kapitalon kiel bazon, antaŭ la okdekaj jaroj UEA devis labori preskaŭ sen sufiĉa kapitalo kaj sen sufiĉe da likvidaj sumoj. Ni zorgu ke la kapitalo restu stabila kun indico-apliko, kaj uzu la ceteran monon nun. Mi scias ke la nuna estraro tre bone komprenis tion kaj aplikas la principon kun la necesa diverseco.

Vi ludis gravan rolon kaj plu aktivas en la Institucio Hodler ‘68, instuticio kiu celas finance subteni UEA kaj ĝiajn agadojn. Kiel fartas tiu “via infano”?

Kiam f-ino Vermaas iniciatis la institucion, la kapitalo de UEA preskaŭ ne ekzistis. Ŝia plej grava zorgo estis sekurigi iun laborkapitalon pri kiu la UEA-estraro nur malrekte povis disponi pere de la rentoj. Ne ekzistis Financa Komisiono, revizoroj devis proponi al la komitato por malakcepti la spezokonton de CO ktp. Mi plene subtenis tiun vidpunkton en la tiamaj cirkonstancoj, pruvitaj per postaj okazintaĵoj. Kiel mi jam reliefigis, la cirkonstancoj tute ŝanĝiĝis. Krome, la sama sistemo kiel por Institucio Hodler ’68, ekis en diversaj landoj kaj asocioj de la movado, ekz. Fame kaj la Fondaĵo Ernst en Belgio. Ni jam traktis ene de la institucio la nunan situacion kaj eĉ diskutis pri la transpreno de la kapitalo fare de UEA, kun kiu la estraro de Institucio Hodler ’68 povas kontrakti por la disponigo de la rento.

Kiel prezidanto de UEA vi emfazis la gravecon de informado kaj eksteraj rilatoj, kaj vi mem ofte manpremis kun gravaj politikistoj. Je kiu vi plej volonte rememoras?

A. M. M’Bow, la ĝeneralan direktoron de Unesko en Parizo, mi ofte renkontis. Komence dum la kongreso en Islando en 1977, kaj laste en Parizo la 16-an de decembro 1986, por la transdono de la premio Zamenhof. Ankaŭ dank’ al lia sinteno rilate al Esperanto ni ricevis la Sofian rezolucion, kiu pli ol konfirmis la rezolucion de Montevideo...

Unuavice tamen mi volonte memoras tiom da esperantistoj ĉie en la mondo kun kiuj mi interkonatiĝis kaj kunlaboris dum mia dekkvinjara estraraneco ĉe UEA. Al ili ĉiuj kaj al ĉiuj legantoj de la revuo mi elkore deziras prosperan jaron 2004 kaj sanon kaj energion por daŭre labori por la aplikado kaj la disvastigo de nia lingvo.

INTERNACIA SEMAJNO DE AMIKECO

La lasta semajno de februaro (23 ĝis 29) kiel ĉiujare estos sub la devizo Amikeco trans limoj. Kreita por konsciigi pri la amikiga rolo de la internacia lingvo, ĝi estas taŭga okazo por komuna evento kun neesperantistoj, kun societoj de aliaj movadoj.

Loke

MAKEDONIO: Esperanto-societo La Progreso en Prilep la 9-an de decembro 2003 donacis al la urba biblioteko Borka Taleski 30 E-librojn, eldonitajn en Makedonio. Krom la libroj oni donacis KD-on kun makedonaj versoj en Esperanto, eldonitan de Junulara E-societo Estonto en Prilep. En la urba biblioteko oni fondis apartan fakon por Esperanta literaturo.

TAĜIKIO: En la tagoj 4-14 okt 03 okazis la 3-a Tutlanda E-Kongreso. Efektiviĝis renkontiĝoj kun studentoj de du universitatoj: Teknologia kaj Slava-Taĝika. Said Abbasi el Irano vizitis la universitatojn kaj ekestis kunlaboro por krei rekodadan komputilprogramon por tekstoj arabaj-kirilaj. En la Slava-Taĝika universitato okazis renkontiĝo kun studentoj de la ĉina lingvo. La partoprenantoj spektis videofilmon Malproksima eĥo de la silka vojo kaj vizitis koncerton de naciaj kantoj kaj dancoj, botanikan ĝardenon kaj la pitoreskan Barzoban valon.

RUSIO: Solena akcepto en la Ĝenerala Konsulejo de Pollando, prelegoj, seminario pri kunlaboro de baltaj esperantistoj, koncerto de Georgo Handzlik, filmo de Roman Dobrzyński, fotoekspozicio, proklamo de la rezulto de literatura konkurso Liro-2003, leciono, ekskursoj kaj agrabla Zamenhofa Bankedo estis en la programo de la tradicia Zamenhofa Semajnfino, kiu okazis 5-7 dec 2003 en Kaliningrado, kun 45 partoprenantoj el Pollando, Ruslando, Litovio, Germanio kaj Hispanio. La semajnfino altiris la atenton de amas-komunikiloj.

SVEDIO: Okaze de la jarkongreso de la svedaj esperantistoj Eldona Societo Esperanto prezentis sian plej novan libron Nemesis — Nemeza, tragedion verkitan de Alfred Nobel. La aŭtoro verkis ĝin en sia lasta vivojaro kaj presigis ĝin en 1896, sed la tuta eldono estis detruita. Temas pri dulingva eldono, sveda-Esperanta, vera monda sensacio, ĉar ĝi estas kaj la unua eldono por svedoj, kaj la unua traduko en iun ajn lingvon. La libro estas 253-paĝa kaj bele bindita. Eblos aĉeti ĝin en ordinaraj librovendejoj en Svedio kaj ĉe la kutimaj E-libroservoj.

IRANO: Irana Esperantisto estas dulingva (Esperanto-persa) revuo, kun interesaj artikoloj kaj informoj pri lingvaj aferoj, Esperanto kaj la E-movado, irana kulturo, historio, literaturo ktp. La revuo estas unika pro tio ke oni povas ĝin aĉeti en ĉiuj gazetar-budoj tra la lando. Pro kresko de la kvalito, plimultiĝo de la paĝnombro (44 paĝoj) kaj intereso de eksterlandaj abonantoj, estas bonvenaj proponoj de perantoj el eksterlando. Por pli da informoj aŭ por la abono bonvolu kontakti la suban adreson. Pli da abonoj garantios daŭran aperon de la revuo: Hamzeh Shafiee, Revuo Sabzandishan, P.O. Kesto 17765-184, Tehran, Irano; rete: h...@esperanto.org

LITOVIO: La 19-an de decembro en Kaŭna oficejo de Litova Esperanto-Asocio finiĝis vica unumonata ĉiutaga kurso de Esperanto por komencantoj kaj progresantoj. Ekzameniĝis 28 personoj, kvankam la kurson frekventis pli multaj. La diplomojn ricevis 18 komencantoj kaj 10 progresantoj. La kurson gvidis la konata Cseh-instruistino el Pollando Ewa Bondar.

RUMANIO: La braŝovaj esperantistoj preparas sin por gastigi en sia urbo la IFEF-kongreson en 2005. Komence de septembro Ionel Onet, gvidis unusemajnan kurson en Braşov, kiun partoprenis dudeko da personoj. Pri ĝi raportis tre pozitive loka televida kanalo kaj, la 9-an de septembro, la loka ĵurnalo Gazeta de Transilvania (La Gazeto de Transilvanio).

BRITIO: Junularo Esperantista Brita restariĝis kiel memstara organizo. Ĝi estis prezentita dum la lasta Brita Kongreso en Glasgovo. Kreiĝis grupo de aktivuloj, ekestis interreta listo kaj 30-membra grupo komencis interŝanĝi novaĵojn kaj ideojn. Komence de julio JEB organizis laborgrupan semajnfinon por krei novajn aliĝilojn, informilojn kaj retpaĝaron, sekvis plia kunsido en oktobro. La TTT-ejo atingeblas ĉe: www.jeb.org.uk.

Fake

FILMO: La 18-an de novembro Pola Nacia Televido elsendis filmon La Sieĝo de Malbork de la konata pola ĵurnalisto-esperantisto Roman Dobrzyński. Ĝi prezentas la historion de la urbo Malbork kaj ĝian plej grandan brikkastelon en Eŭropo. Oni parolis ankaŭ pri la tutmondaj kontaktoj de la urbo, dank’ al Esperanto kaj la lokaj esperantistoj, kiuj fondis interalie la Parkon de la Mondo kun 30 ZEO-j. En la filmo estis intervjuitaj i.a. la Nobel-premiito Reinhard Selten, la Prezidanto de UEA Renato Corsetti, japana entreprenisto kaj esperantisto, kiu dank’ al la kontaktoj kun la loka esperantistaro malfermos fabrikon en Malbork, la urbestro de la slovena urbo Maribor, kiu dank’ al nia lingvo starigis oficialajn kontaktojn inter ambaŭ urboj. Milionoj da poloj ĝuis la programon kaj la reagoj estis pozitivaj.

TEATRO: La 17-an de decembro estis prezentita en la teatro de Västerås, Svedio, teatraĵo laŭ la romano Popularmuziko de Vittula de Mikael Niemi. Esperanto havas sian lokon en la romano, ĉar ĝi paroligis la amikon de Matti, Niila, kiam alvenis pastro el Afriko. Ili uzis ĝin ankaŭ kiel sekretan lingvon. La reĝisoro petis Wim Posthuma kontroli la prononcon de la Esperantaj frazoj.

Persone

GERRIT BERVELING: La OSIEK-Premion 2003 atribuis sekreta voĉdonado de Organiza Societo de Internaciaj E-Konferencoj, dum la IEK en Prago, Ĉeĥio, al Gerrit Berveling, pro la verko Antologio Latina. La premio, kiun akompanas 500 eŭroj, rekompencas vivantan aŭtoron pro publikigita verkaĵo ne fikcia aŭ pro grava traduklaboro.

VERA JORDAN: Nova kantistino kaj komponistino el Rio-de-Ĵanejro debutas en la E-a muzika mondo. Ŝi disponigis por senpaga elŝutado en la hejmo-paĝo de Kultura Kooperativo de Esperantistoj kvin belajn kanzonojn, kiuj kune kun aliaj konsistigos baldaŭ eldonotan kompaktan diskon. La adreso de la ttt-ejo de KKE estas: http://www.kke.org.br.

DAFYDD AP FERGUS, kimra ĵurnalisto laboranta en Bruselo, estas proklamita kiel la Esperantisto de la Jaro 2003. La internacia ĵurio elektis lin pro lia tre aktiva informa laboro en la Brusela Komunikad-Centro. La magazino La Ondo de Esperanto iniciatis en 1998 proklamon de la Esperantisto de la Jaro. La unua laŭreato estis William Auld. En 1999 lin sekvis Kep Enderby. En la jaro 2000 estis distingitaj tri personoj: Hans Bakker, Mauro La Torre kaj Jouko Lindstedt. En 2001 laŭreatiĝis Osmo Buller kaj en 2002 ricevis la honoran titolon Michel Duc Goninaz.

Tra la mondo

Z-tago en pola Zamenhof-liceo

En la pola urbo Lodzo troviĝas Liceo kun la nomo de L. L. Zamenhof. La 12-an de decembro 2003 instruistoj kaj lernantoj de la Liceo, kun helpo de la PEA-filio en Lodzo, organizis festotagon de sia patrono.

Sub la gvido de la instruisto kaj esperantisto Jan Szalowski okazis konkursoj, koncertoj kaj teatraĵoj. Inter la gastoj estis anoj de la Ĉefa Estraro de PEA kaj lodzaj esperantistoj .

Gelernantoj de la mezlernejo prezentis interesan porokazan programon. La gastojn kaj partoprenantojn elkore akceptis la direktorino de la mezlernejo Boz’ena Matuszczak. La salonon ornamis bela porokaza tabulo kaj fotoj de A. Sochacki. Partoprenis la prezidanto de PEA Stanislaw Mandrak kaj la prezidanto de PEA-filio en Lodzo Robert Kamiński. Post la oficiala parto Irmina el la klubo Varsovia Vento forte kaj interese instigis al lernado de Esperanto.

La plej bona estis la vetero!

De la 17-a ĝis 19-a de oktobro 2003 okazis en Oberkirch, Germanio, la 26-a BAVELO-Seminario, komune kun la 54-a Regiona staĝo de France-Est.

Ĉu la seminario estis malbona? Tute ne! Sed se vi ĉeestintus, vi konsentus: eĉ la plej agrabla seminario, la plej interesaj prelegoj, la plej bonaj manĝaĵoj, la plej harmoniplena kunestado ne povintus superi la sunbrilon dum tiuj aŭtunaj tagoj. Kaj ankaŭ la bela pejzaĝo, la vitoj, kiuj kreskas rekte antaŭ la fenestroj de la manĝejo, la jam multloke koloriĝintaj folioj de la arboj ĝojigis la seminarianojn.

La seminario komenciĝis per kursoj kaj kantado de vesperaj kantoj el Adoru kaj interkona vespero kun vigla babilado en agrabla kompanio.

Sabate matene Josef Schiffer (el Villingen) prelegis pri sia angle-Esperanto-kurso, kiu estas granda sukceso. Li klarigis kiel la lernado funkcias: la partoprenantoj lernas unu lecionon de la angla kaj poste devas lerni unu lecionon de Esperanto. Multaj lernantoj jam post mallonga tempo diras, ke ili ne plu volas lerni la anglan, sed nur Esperanton. Kaj la nombro de lernantoj konsiderinde kreskis: kutime venis 5 personoj por lerni nur Esperanton, nun en la kurso estas 15 ĝis 20 personoj. Poste Janek Bender informis pri siaj klopodoj instali Esperanto-kurson ĉe la firmao Bosch. Kvankam li vane provis kelkfoje, li ne rezignis, kaj nun finfine sukcesis. Fine de oktobro okazis la kurso por komencantoj, kaj en novembro krome por la unua fojo okazos la kurso por progresantoj.

Je la unua kaj duono post la tagmanĝo Hermann Heiss gvidis grupon tra sia hejmurbo Oberkirch. Ni malsuprengrimpis la monteton, iris laŭ la rivero Rench kaj atingis la urbocentron kun trabhavaj domoj, parte konstruitaj sur la malnova urbomuro. Ni rigardis montrofenestrojn de lignoskulptistoj kaj brandofaristoj (Oberkirch estas la centro de la nigra-arbara brandofarado) kaj promenis tra la granda bela urboparko.

La sekva preleganto estis Thierry Saladin, kiu prezentis la novajn aŭtoglumarkojn kun la surskribo: Eŭropo havas unu monsistemon: la eŭron, Eŭropo bezonas komunan lingvon: Esperanton. Tiun ŝildon li produktas en ĉiuj lingvoj de Eŭropa Unio.

La lasta programero de tiu tago estis prelego de Konrad Gramelspacher pri la radiostacio Radio Dreyeckland, t.n. libera radio, en kiu grupoj povas mem fari kaj elsendi programon pri siaj aktivaĵoj. Konrad kaj lia grupo estas membroj de la radio-“klubo”, kaj dum unu horo monate ili informas la aŭskultantojn pri Esperanto. Li aŭdigis al ni kelkajn eltiraĵojn el siaj elsendoj.

Dimanĉe matene estis mia vico por prelegi kaj prezenti nian retejon aliaflanko.de. Per komputilo mi prezentis unuopajn partojn de la retejo, klarigis, kiel oni povas mem aldoni sian urbon, kiel anonci la aranĝojn por la kalendaro, kiel sendi senkostajn bildkartojn al amikoj ktp.

Bedaŭrinde la seminario proksimiĝis al sia fino. Restis la lasta komuna tagmanĝo kaj ni veturis hejmen. Mi jam ĝojas pri la venonta renkontiĝo printempe en Verdun.

Restas mencii kelkajn faktojn: La seminarion partoprenis 68 personoj, inter ili 26 francoj. Okazis kurso por komencantoj, paroliga kurso, bukeda kurso kaj infankurso. La libroservon bone prizorgis Jean-Luc Thibias. Funkciis foto-ekspozicio pri la pasintaj tri kunvenoj, aranĝita de Robert kaj mi. Dankon al la organizintoj kaj aparte al Maria Schiffer, kiu zorgis pri la financoj kaj ĉiutage deĵoris ĉe la akceptejo.

Nia ĉampiono

La 6-an de decembro 2003 okazis en la urbo Jundiai, Brazilo, la unua ŝtata ĉampionludo de ĉuk-pilko (Tchoukball, svisa pilko-sporto).

En la ŝtata ĉampionludo partoprenis ses teamoj el tri brazilaj urboj: São Paulo, Jundiai kaj Campinas.

Post kvin tre lacigaj kaj malfacilaj matĉoj, la teamo de Esperanto Tchoukball Clube finis kiel ĉampiono!

Ĝeneva manifestacio

De la 10-a ĝis la 12-a de decembro okazis en la ĉefa eŭropa sidejo de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo pinta konferenco de ŝtatestroj kaj ministroj pri informado, kun la temo Ligu la neligitajn. Svisaj esperantistoj decidis montri sin surstrate antaŭ la konferenco kaj varbadi pri Esperanto, kvankam la temo de la konferenco ne temis ĝuste pri lingvaj problemoj. Tamen, ĉar multaj ĵurnalistoj estis en Ĝenevo, la manifestacio povis “movi la pensojn”.

La sesan de decembro je la 2-a posttagmeze kunvenis sepdeko da personoj en la stacidomo de Ĝenevo. Multaj svisoj memkompreneble, pluraj francoj el la apuda provinco Bresse, el Montpellier, Clermont-Ferrand kaj Parizo, unu germano kaj unu ukraino el Kievo.

Multaj afiŝoj videblis, trankvila marŝado kondukis tra la urbo al la Palaco de Nacioj, la eŭropa sidejo de UNO, kie aliĝis pliaj personoj. Entute estis pli ol 70 esperantistoj. Per laŭtparolilo kaj per disdono de flugfolioj oni informis la preterpasantojn pri Esperanto.

La organizantoj anticipe informis la gazetojn, la radion kaj televidon, tamen venis neniu ĵurnalisto. La kaŭzo estas, ke, bedaŭrinde, okazas multaj tiaj aferoj en Ĝenevo. Tamen venis surprizo: kiam irana ĵurnalisto de la ĵurnalo Daily vidis la Esperantan manifestacion el buso, li elsaltis, kaj montris grandan intereson. Li rakontis, ke li konas esperantistojn en Teherano. Do la marŝo eble efikos — en Irano.

Post reveno el la manifestacio, Claude Piron sendis interretan raporton pri la okazaĵoj al ĵurnalistino de La Tribune de Genève, kiu intervjuis lin la antaŭan tagon. Li taksis la nombron de partoprenantoj je 75 personoj kaj klarigis kial Esperanto havas, nun pli ol iam ajn, ekzistokialojn.